PHNOMDA


By Ek Chandararith
Angkor Borei was one of the capitals of Lower Chenla
Location :in Srok Angkor Borey district, a bout 20 km  east of Takeo province.
Access: to climb up the top of 30m high mountain of Phnom Da by eastern path with 142 steps divided into 2 levels, the first level, is 48 steps and the second is 94 steps.
Date : 6th century
Art Style : Phnom Da Restoration : 1930-42
Condition of the temple: 50% damaged including lintel, pediment of the entrance dropped,the middle part of the colonettes with 8 sides broken, some bricks came  off  from  its  roof  .The  temple  ruined  by  nature  and people.
Background
 Phnom Da mountain is bout 30m in height, there  are  two  ancient  temples,  the  temple  of Phnom Da or Phnom Da “A”on the top and the temple of Asrom Maharesey or Phnom Da “B” at the hip of the Phnom Da mountain. Only the basement of the temple remains, this site was known as Noravaranokor. When it was served as the capital of water Chenla
 (from 6th to 8th century ).Five artificial caves built as shrine at the east wall of Phnom Da. On top of Phnom Da is a square laterite tower open to the north, was reconstructed on the original basement by King Soryavarman I  in the 11th century.
At the hip of the mountain or the first level, there are 5 artificial caves:
The first cave: at the north, square, 4m wide and 3m
high , decorated with door frame at the front.This cave contains a Buddha, before for keeping a Linga.
The second cave: near the first cave, It has the same
size but  no  restauration  like the  first  cave.This cave houses a Snanatruni.
The third cave: It has the same size, nothing inside.
The fourth cave: at the north, smaller than the first,
second, and third cave. It contains a Buddha.
The fifth cave: at the hip of the mountain to the east, It
stands near Wat Phnom Da, faces Salachhan hall.4,1m wide, 5m long and 2,8m high. It has a Buddha.
Srok Angkor Borev District :
Villages   :        34
Population:       40000
Families: 7500
People:  Khmer,Vietnamese, Cham
Major  Crops: rice, com, pumpkin.
It has the border to 'the north with Srok Prey kabbas         ,-
!
district, to the south with Vietnam apd Srok Borey
Cholasa district, to the east with Srok Kolt Titom of
Kandal province and to the west with provincial capital
of Takeoprovince, Srok Samraung and Srok Trang
district.

PHNOM DA STYLE
The style of Phnom Da has been previously dated to the second half of the 6th Century.
The statue of Visnu with eight arms of Phnom Da

Style at The National Museum. This large statue of Visnu with eight arms stands in a fixed frontal position which imposes a sense of grandeur. The supporting arch is used to provide stability.

រឿង ភ្នំ​បូរី-ភ្នំ​ដា

៥- រឿង ភ្នំ​បូរី-ភ្នំ​ដា1 (នៅ​ខេត្ត​តាកែវ) ប្រជុំ​រឿង​ព្រេង​ខ្មែរ ភាគ ៦ ទំព័រ ៤២ - ៥១ ភ្នំ​បូរី ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ឃុំ​អង្គ​បូរី ស្រុក​ព្រៃ​កប្បាស ខេត្ត​តាកែវ ។ សព្វ​ថ្ងៃ គេ​ធ្វើ​ដំណើរ​ទៅ​កាន់​ភ្នំ​នេះ​បាន ដោយ​លំបាក​បន្តិច ព្រោះ​ត្រូវ​ទៅ​តាម​ផ្លូវ​ជាតិ ទៅ​ដល់​ផ្សារ​ព្រៃ​ល្វា (សាលា​ស្រុក​ព្រៃ​កប្បាស) ហើយ​ត្រូវ​បែក​ចូល​ផ្លូវ​លំ ចម្ងាយ ២២ គីឡូម៉ែត្រ​ទៀត ទើប​ដល់​ផ្សារ​អង្គ​បូរី ។ ដែល​ជា​ទី​តាំង​នៃ​ចៅ​តំបន់​អង្គ​បូរី ។ លុះ​ឆ្លង​ស្ពាន ទៅ​ត្រើយ​ខាង​ត្បូង ធ្វើ​ដំណើរ​ទៅ​តាម​ផ្លូវ​រទេះ ប្រមាណ ៥ ឬ ៦ គីឡូម៉ែត្រ​ទៀត ទើប​ទៅ​ប្រទះ​ឃើញ​ភ្នំ​ពីរ​ទន្ទឹម​គ្នា គឺ​ភ្នំ​ដា នៅ​ខាង​កើត ភ្នំ​បូរី នៅ​ខាង​លិច ។ ម្យ៉ាង​ទៀត ផ្លូវ​នេះ បើ​ជា​រដូវ​វស្សា​វិញ ត្រូវ​ទឹក​លិច​ល្ហ​ល្ហាច តោង​តែ​ជិះ​ទូក​ឆ្លង​ទើប​បាន ។ ភ្នំ​ទាំង​ពីរ​នេះ មាន​ទំនង​ជា​ទី​ស្ថាន​វាំង​បន្ទាយ ដែល​មាន​សេស​សល់​តាំង​ពី​បុរាណ​កាល គឺ​នៅ​ភ្នំ​បូរី មាន​ថ្ម​ភក់​តម្រៀប​បង្គរ​គ្នា​ជា​កំពែង​បន្ទាយ​ធំ​ទូលាយ ដែល​សព្វ​ថ្ងៃ បាក់​បែក​ស្ទើរ​តែ​បាត់​រូប​ឆោម​អស់​ទៅ​ហើយ ឯ​នៅ​លើ​ភ្នំ​ដា ឃើញ​នៅ​សល់​ប្រាង្គ​សិលា​មួយ នៅ​មាន​ជា​រូប​រាង​ច្បាស់​លាស់​នៅ​ឡើយ ដោយ​មាន​រំលេច​ក្បាច់​រចនា គួរ​ជា​ទី​គយ​គន់​ផង ។ មិន​តែ​ប៉ុណ្ណោះ នៅ​ជិត​ខាង​ភ្នំ​ទាំង​ពីរ​នេះ មាន​បុរាណ​ដ្ឋាន​ច្រើន​ទៀត ប្រកប​ដោយ​បែប​រចនា​ពិសេស​ៗ ក្នុង​ជំនាន់​នោះ ដូចជា​បែប​រចនា​ខាង​ស្ថាបត្យកម្ម ខាង​ការ​ប៉ាន់​រូប​ភាព និង ក្បាច់​ចម្លាក់​ភ្ញី​វល្លិ នាំ​ឲ្យ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ខាង​ការ​ស្រាវ​ជ្រាវ​គុហា​សាស្ត្រ (Archéologie) សន្មត​ឈ្មោះ​ការ​រចនា​ខ្មែរ​នៅ​សម័យ​នោះ ហៅថា "បែប​ភ្នំ​ដា" ។ សព្វ​ថ្ងៃ ទេសចរ​ទាំងឡាយ ពុំ​សូវ​បាន​ទៅ​ដល់​ទី​នេះ​ទេ ដោយ​សារ​លំបាក​ខាង​គមនាគមន៍ ដូច​យើង​ជម្រាប​មក​ហើយ​ខាង​លើ ។ ប៉ុន្តែ ទោះ​បី​ពុំ​បាន​ឃើញ​ផ្ទាល់​ភ្នែក​ក៏​ដោយ ការ​អាន​អត្ថបទ និង​ការ​ស្ដាប់​រឿង​និទាន ដែល​ទាក់​ទង​ដោយ​រឿង​រ៉ាវ នៅ​ទី​កន្លែង​នោះ ក៏​ហាក់​ដូចជា​នាំ​ឲ្យ​យើង​បាន​ឃើញ បាន​យល់​ក្នុង​ចិត្ត​ដែរ ។ ដើម្បី​បញ្ជាក់​ជូន ពី​រឿង​ព្រេង​ប្រចាំ​ភ្នំ​នោះ យើង​សូម​លើក​យក​សេចក្ដី​ឲ្យ​ការណ៍​របស់​លោក ឌួង-អ៊ូច, អតីត​ចៅ​សង្កាត់ នៅ​សង្កាត់​អង្កាញ់ ស្រុក​ព្រៃ​កប្បាស ហើយ​ដែល​ជា​សមាជិក​ឆ្លើយ​ឆ្លង របស់​ក្រុម​ជំនុំ​យើង2 មក​អធិប្បាយ​ជូន​ទាំង​ស្រុង ដោយ​បាន​ផ្ទៀង​ផ្ទាត់​ជា​មួយ​នឹង​ការ​ស៊ើប​សួរ​ពី​អ្នក​ស្រុក នៅ​ត្រង់​ភូមិ​នោះ​ថែម​ទៀត​ផង ។ រឿង​ព្រេង​នោះ មាន​សេចក្ដី​និទាន​ថា ៖ កាល​នោះ មាន​ព្រះ​រាជា​មួយ​ព្រះ​អង្គ គង់​នៅ​ព្រះ​រាជ​វាំង​ក្រុង​ចម្ប៉ា​ស័ក ឬ បាសាក់ គឺ​នៅ​ផ្នែក​ខាង​លើ តាម​ដង​ទន្លេ​មេគង្គ, ទ្រង់​មាន​ព្រះ​រាជ​បុត្រី​មួយ​ព្រះ​អង្គ ព្រះ​នាម​ព្រះ​នាង "អាក់អ" ។ ព្រះ​រាជ​បុត្រី​នេះ មាន​រូប​ឆោម​លោម​ពណ៌​ស្រស់​ឆើត​ឆាយ​ណាស់ រក​នរណា​ឲ្យ​ល្អ​ត្រឹម​ស្មើ​ពុំ​បាន​ឡើយ ។ ប៉ុន្តែ ដោយ​ព្រះ​នាង​មាន​ព្រះ​ទ័យ​រវើរវាយ​ក្នុង​កាម​រាគ នាំ​ឲ្យ​ព្រះ​នាង​ស្លុត​ចិត្ត​ប្រតិព័ទ្ធ​ទៅ​លើ​បុរស​ទុគ៌ត​ម្នាក់ ភ្លេច​គិត​អំពី​កិត្តិយស​របស់​ព្រះ​រាជ​វង្សានុវង្ស ។ ដូច្នេះ​ហើយ បាន​ជា​ព្រះ​បិតា ទ្រង់​ត្រាស់​ឲ្យ​ចាប់​ព្រះ​នាង​នេះ ព្រម​ទាំង​ប្រុស​សហាយ ដាក់​ពោង​ពាយ​បំបរ​បង់ បណ្ដែត​ចោល​តាម​ផ្ទៃ​ទន្លេ ទម្លាក់​ទៅ​កាន់​សមុទ្រ​ដ៏​ធំ​ល្ហល្ហេវ​ទៅ ។ ក្នុង​ពោង​ពាយ ជា​មួយ​នោះ ព្រះ​រាជា​ទ្រង់​ចាត់​ឲ្យ​ដាក់​ទាំង​ស្រូវ អង្ករ ល្ង ពោត សណ្ដែក អំបិល ព្រហក់ ជា​ស្បៀង​ជាប់​ទៅ​ជា​មួយ ព្រម​ទាំង​គ្រឿង​ប្រដាប់​ប្រើ​ប្រាស់​ជា​ច្រើន​ផង, លុះ​ពោង​ពាយ​នោះ រសាត់​អណ្ដែត​ទៅ​ៗ ជា​យូរ​ថ្ងៃ ក៏​បាន​ទៅ​ប៉ះ​ជាប់​នឹង​ភ្នំ​មួយ (គឺ​ភ្នំ​បូរី​នេះ​ឯង) ដែល​គេ​ពុំ​ទាន់​បាន​ឃើញ​មាន​មនុស្ស​ណា​ទៅ​រស់​នៅ នៅ​ឡើយ​ទេ ។ នាង​អាក់អរ និង ស្វាមី នាំ​គ្នា​ត្រេក​អរ​ដោយ​បាន​មក​ប៉ះ​ត្រើយ នាំ​ឲ្យ​ខ្លួន​រស់​រួច​ជីវិត​បាន, ទើប​នាំ​គ្នា​ម្នីម្នា​ជញ្ជូន​របស់​របរ​ដែល​ខ្លួន​មាន​ទាំង​ប៉ុន្មាន ចុះ​ទៅ​អាស្រ័យ​នៅ​នឹង​ភ្នំ​នោះ ។ អ្នក​ទាំង​ពីរ ចាប់​ប្រកប​របរ​ដំណាំ​ដាំ​ដុះ និង ស្វែង​ចូល​ព្រៃ​រក​កាប់​ឈើ​ធ្វើ​ឧស និង ធ្វើ​ជា​ខ្ទម​អាស្រម​សម្រាប់​ជ្រក​នៅ​ផង ។ ក្រោយ​ពី​បាន​តាំង​លំនៅ​ឋាន បាន​ស្រួល​បួល​មក​ថ្ងៃ​ណា នាង​អាក់អ តែង​ព្រួយ​លំបាក​ក្នុង​ព្រះ​ទ័យ​ណាស់ ព្រោះ​បារម្ភ​នឹង​សុខ-ទុក្ខ​របស់​ខ្លួន​ផង នឹក​រលឹក​ដល់​ស្រុក​កំណើត​ផង និង​ស្ដាយ​កិត្តិយស​របស់​ខ្លួន​ដែល​ធ្លាប់​តែ​ថ្កុំថ្កើង​ផង ។ ហេតុ​នេះ​ហើយ រៀង​រាល់​យប់, មុន​នឹង​ចូល​ដំណេក នាង​តែង​អុជ​ធូប​ទៀន​បន់​ស្រន់ បួង​សួង​ដល់​អារុក្ខអារក្ខ​អ្នក​តា​នៅ​ព្រៃ​ភ្នំ ព្រម​ទាំង​ម្រេញ​គង្វាល​ដែល​រក្សា​នៅ​បឹង​បួ​ទួល​ទី​នោះ​ថា ៖ សូម​ឲ្យ​លោក​ជួយ​បីបាច់​ថែរក្សា​យើង​ទាំង​ពីរ​នាក់ ឲ្យ​បាន​សុខ​សប្បាយ រក​ស៊ី​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ក៏​បាន​បរិបូណ៌ កុំ​ឲ្យ​មាន​សេចក្ដី​ខ្វះ​ខាត​ឡើយ ។ ដោយ​អានុភាព​នៃ​សេចក្ដី​អធិដ្ឋាន​រាល់​ៗ ថ្ងៃ​យ៉ាង​នេះ មិន​យូរ​ប៉ុន្មាន ក៏​មាន​អ្នក​សច្ចំ​បំបាំង​បាត់​មួយ​អង្គ3 មក​ពន្យល់​សប្ដិ​ប្រាប់​នាង​ថា "ចាប់​ពី​ថ្ងៃ​នេះ​ទៅ" ចូរ​នាង​កុំ​ភ័យ​ឲ្យ​សោះ យើង​ជា​អ្នក​សច្ចំ នឹង​ជួយ​នាង​ឲ្យ​បាន​សុខ ឲ្យ​បាន​ថ្កុំថ្កើង​ល្បី​ឈ្មោះ​នៅ​ក្នុង​ទី​នេះ, ប៉ុន្តែ​យើង​មិន​បាច់​ឲ្យ​នាង​ឃើញ​រូប​យើង​ទេ ។ ក្រោយ​ពី​ស្ដាប់​បណ្ដាំ​អ្នក​សច្ចំ​ដូច្នេះ ព្រះ​នាង​ភ្ញាក់​ខ្លួន​ភ្លាម ហើយ​ព្រះ​នាង​នាំ​ព័ត៌មាន​នេះ ប្រាប់​ស្វាមី​កម្សត់​ឲ្យ​បាន​ដឹង​ផង ។ ចាប់​ដើម​ពី​ថ្ងៃ​នោះ​មក ព្រះ​នាង​បាន​ចាត់​បុរស​ជា​ប្ដី​ទៅ​រក​ឧស​ពី​ក្នុង​ព្រៃ​រាល់​ថ្ងៃ​ដូច​ធម្មតា ។ ឯ​បុរស​ជា​ប្ដី​នោះ ទៅ​កាប់​ឧស​បាន​សុទ្ធ​តែ​ដើម​ចន្ទន៍​ក្រស្នា​មាន​ក្លិន​ក្រអូប រែក​ជញ្ជូន​មក​គរ​ទុក​ជា​ច្រើន​គំនរ ប៉ុន្តែ មាន​ប្រាថ្នា​យក​មក​ប្រើ​ត្រឹម​តែ​ជា​ឧស​ដុត​ប៉ុណ្ណោះ ឥត​មាន​យល់​ថា នេះ​ជា​ឈើ​មាន​តម្លៃ​ឡើយ ។ ថ្ងៃ​មួយ​នាង​អាក់អ ចេញ​ទៅ​មើល​គំនរ​ឧស ក៏​ស្គាល់​ច្បាស់​ជា​ឈើ​ចន្ទន៍​ក្រស្នា​ដែល​មាន​តម្លៃ ព្រះ​នាង​ក៏​ញញឹម​ប្រាប់​ប្ដី​ថា "រក​ឈើ​នេះ​ឲ្យ​បាន​ច្រើន​មក​ទៀត​" ។ ប្ដី​ក៏​ខំ​ប្រឹង​រក​តាម​បណ្ដាំ​ប្រពន្ធ ។ ពេល​មួយ បុរស​នោះ​ទៅ​ក្នុង​ព្រៃ ប្រទះ​ដុំ​មាស​ក្រហម​ឆ្អៅ​ជា​ច្រើន ក៏​គិត​ថា "ថ្ម​នេះ មាន​សម្បុរ​ល្អ​ចម្លែក​ជា​ថ្ម​ទាំង​ពួង បើ​ដូច្នេះ អញ​គិត​យក​ទៅ​ផ្ទះ​ឲ្យ​បាន​ ៣ ដុំ សម្រាប់​ឲ្យ​ប្រពន្ធ​តម្កល់​ធ្វើ​ជើង​ក្រាន" ។ គិត​ដូច​នេះ​ហើយ បុរស​នោះ ក៏​លើក​ថ្ម​ដាក់​ក្នុង​ល្អី រែក​យក​ទៅ​ផ្ទះ ដោយ​មិន​ស្គាល់​ជា​ដុំ​មាស​ឡើយ ។ លុះ​ប្រពន្ធ​បាន​ឃើញ​ដុំ​មាស​ដូច្នោះ​ហើយ ស្គាល់​ច្បាស់​ជា​មាស តែ​មិន​ប្រាប់​ប្ដី​ទេ គ្រាន់​តែ​ផ្ដាំ​ប្ដី​ថា "បើ​ប្រទះ​ឃើញ​ថ្ម​ក្រហម​ដូច្នេះ​ទៀត ឲ្យ​ជញ្ជូន​មក​ទុក​ទាំង​អស់" ។ ប្ដី​ក៏​ធ្វើ​តាម​បណ្ដាំ​នាង​ជា​ដរាប ។ ថ្ងៃ​មួយ​ព្រះ​នាង​គិត​ឃើញ​ថា ឧស​ចន្ទន៍​ក្រស្នា និង មាស​របស់​អញ​មាន​កាន់​តែ​ច្រើន​ឡើង​ហើយ បើ​ដូច្នេះ អញ​គិត​លើក​ទង់​មួយ​ខ្ពស់​ជា​សញ្ញា ក្រែង​មាន​សំពៅ​ពី​ប្រទេស​ក្រៅ ធ្វើ​ដំណើរ​ជំនួញ​លក់​ដូរ​របស់​ផ្សេង​ៗ គេ​ឃើញ​ហើយ​នឹង​ចូល​មក​ទាក់​ទង ។ គិត​ហើយ ព្រះ​នាង​ក៏​នាំ​ប្ដី​ប្រញាប់​ប្រញាល់​ធ្វើ​តាម​គំនិត​នេះ​ភ្លាម ។ មិន​យូរ​ប៉ុន្មាន មាន​ដង្ខៅ​សំពៅ​នៅ​ស្រុក​ស្លាត់​លង្កា បើក​សំពៅ​ទាំង ៧ នាំ​កំណាត់​សំពត់ និង ភស្តុភារ​ដទៃ​ទៀត មក​លក់​ដូរ​តាម​ឆ្នេរ​សមុទ្រ ។ លុះ​សំពៅ​នេះ បាន​មក​ដល់​ជិត​ភ្នំ​បូរី ក៏​ឃើញ​ទង់​សញ្ញា​ឲ្យ​ដឹង​ថា ទី​នេះ​មាន​មនុស្ស​រស់​នៅ ទំនង​ជា​មាន​ការ​ចង់​ទាក់​ទង​លក់​ដូរ​របស់​របរ​ផង គេ​នាំ​គ្នា​តម្រង់​ក្បាល​សំពៅ​ចូល​ចត​ត្រង់​ទី​នោះ ។ នាយ​សំពៅ​ទាំង ៧ នាក់ ឡើង​ទៅ​លើ​ដី​គោក ប្រទះ​ឃើញ​ព្រះ​នាង​អាក់អ ពីរ​នាក់​ប្ដី​ប្រពន្ធ​រស់​នៅ​ក្នុង​ទី​នោះ ក៏​ពោល​ប្រាស្រ័យ​ទាក់​ទង​ដោយ​ការ​គួរ​សម ។ ព្រះ​នាង​អាក់​អ បបួល​នាយ​សំពៅ​ដូរ​កំណាត់​សំពត់ ព្រម​ទាំង​ភស្តុភារ​ផ្សេង​ៗ ជា​មួយ​នឹង​ឈើ​ចន្ទន៍​ក្រស្នា​របស់​ព្រះ​នាង ។ នាយ​សំពៅ​យល់​ព្រម​សុខ​ចិត្ត​ដូរ​គ្នា ហើយ​ទើប​នាង​នាំ​នាយ​សំពៅ​ទាំង​នោះ ទៅ​បង្ហាញ​ឃ្លាំង​ដុំ​មាស​របស់​ព្រះ​នាង​ទៀត ។ នាយ​សំពៅ​បបួល​ដូរ​កំណាត់​សំពត់​ជា​មួយ​មាស​នោះ ប៉ុន្តែ ព្រះ​នាង​អាក់អ​មិន​ព្រម ។ ព្រះ​នាង​ប្រាប់​ទៅ​នាយ​សំពៅ​ថា "បើ​ចង់​បាន​មាស​នេះ ចូរ​អ្នក​ទៅ​នាំ​យក​ជាង​មាស​ចំនួន ១០០ នាក់​ប្រុស ១០០ នាក់​ស្រី ១០០ មក​ឲ្យ​ខ្ញុំ​សិន" ។ គ្រា​នោះ​នាយ​សំពៅ​ក៏​ព្រម​យ៉ាង​ពេញ​ចិត្ត ហើយ​ក៏​នាំ​គ្នា​បើក​ក្ដោង​សំពៅ វិល​ត្រឡប់​ទៅ​ស្រុក​កំណើត​ខ្លួន​វិញ ។ ជា​ខាង​ក្រោយ​មក ពេល​ដែល​ទៅ​ដល់​ស្រុក​ហើយ នាយ​សំពៅ​និយាយ​បញ្ចុះ​បញ្ចូល​អ្នក​ស្រុក​ដែល​ចេះ​ធ្វើ​ជាង​មាស ទាំង​ប្រុស​ស្រី​ចំនួន ២០០ នាក់ ដូច​ពាក្យ​នាង​ស្រី​បាន​ផ្ដាំ​មក ។ កាល​បើ​បាន​គ្រប់​ចំនួន​ហើយ នាយ​សំពៅ​រូត​រះ​ចុះ​សំពៅ វិល​ត្រឡប់​ទៅ​ស្រុក​ព្រះ​នាង​អាក់អ​យ៉ាង​ប្រញាប់ ។ នាយ​សំពៅ​ប្រគល់​ឲ្យ​ព្រះ​នាង​អាក់អ ព្រះ​នាង​ក៏​ប្រគល់​មាស​ឲ្យ​ទៅ​គ្រប់​សំពៅ​ទាំង ៧ ឲ្យ​គេ​វិល​ត្រឡប់​ទៅ​ស្រុក​វិញ​ទៅ ។ ចំណែក​ព្រះ​នាង​អាក់អ និង ស្វាមី ក៏​បាន​ចាត់​ចែង ពួក​អ្នក​ស្រុក​ស្លាត់​ទាំង​ប៉ុន្មាន ដែល​មក​រស់​ជា​មួយ ឲ្យ​អ្នក​ខ្លះ​ទៅ​ជួយ​គាស់​ជញ្ជូន​យក​ដុំ​មាស​មក​ពី​ភ្នំ ឲ្យ​បាន​ច្រើន​ឡើង​ថែម​ទៀត, អ្នក​ខ្លះ​ឲ្យ​ដំ​រំលាយ​មាស​ផែ​ធ្វើ​ជា​គ្រឿង​អលង្ការ​ផ្សេង​ៗ មាន​ធ្វើ​ជា​កង ចិញ្ចៀន ជាដើម ។ លុះ​បាន​របស់​របរ​ច្រើន​ហើយ តែង​មាន​ឈ្មួញ​ស្រុក​ក្រៅ​ចូល​សំពៅ មក​ចត​ទាក់​ទង​ទិញ​ដូរ​របស់​របរ​ទាំង​នេះ​ជា​ហូរ​ហែ ។ មិន​យូរ​ប៉ុន្មាន ៥-៦ ឆ្នាំ​ប៉ុណ្ណោះ ក៏​មាន​អ្នក​ស្រុក​ក្រៅ​ខ្លះ​ៗ ទៀត មក​សុំ​ជ្រក​នៅ​រក​ស៊ី បាន​គ្នា​កាន់​តែ​ច្រើន​កុះ​ករ​ឡើង, ឯ​អ្នក​ស្រុក​ស្រី​ប្រុស​ដែល​មក​នៅ​យូរ​ហើយ​នោះ ក៏​បង្កើត​បាន​ជា​កូន ពូន​ជា​ចៅ ថែម​ឡើង​ទៀត, ម្ល៉ោះ​ហើយ ភូមិ​ស្រុក​នោះ ក៏​បាន​រីក​ធំ​ឡើង ហើយ​អ្នក​ស្រុក​ទាំង​អស់ ក៏​គោរព​ដល់​ព្រះ​នាង​អាក់អ និង ស្វាមី​គ្រប់​ៗ គ្នា ព្រោះ​សំគាល់​ថា​ជា​ម្ចាស់​ទី​កន្លែង និង ជា​ដង្ខៅ​នៃ​របរ​រក​ស៊ី​ក្នុង​ទី​នោះ ។ ហេតុ​នេះ​ហើយ បាន​ជា​ព្រះ​នាង​អាក់អ ដឹក​នាំ​ឲ្យ​ស្វាមី​ប្រកាស​តាំង​ខ្លួន​ជា​ស្ដេច​មួយ​ព្រះ​អង្គ គ្រង​រាជ​នៅ​តំបន់​នេះ​ឡើង ដោយ​មាន​ព្រះ​នាម​ថា ព្រះ​បាទ "សង្ខចក្រ" និង ព្រះ​នាង​អាក់អ ជា​អគ្គ​មហេសី ។ គ្រា​នោះ ព្រះ​បាទ​សង្ខចក្រ ទ្រង់​ចាត់​តាំង​ឲ្យ​មាន​ជា​មន្ត្រី​រាជការ តាម​ក្រុម​តាម​ពួក រវាង​អ្នក​ស្រុក​ទាំង​អស់​នោះ​ឡើង ។ មិន​តែ​ប៉ុណ្ណោះ ទ្រង់​ចាត់​ឲ្យ​រេហ៍ពល​ទាំង​នោះ សង់​បន្ទាយ​ធ្វើ​ជា​កំពែង​ថ្ម និង ឥដ្ឋ ព័ទ្ធ​ជុំ​វិញ​ឲ្យ​កើត​ជា​បរិវេណ​យ៉ាង​ធំ​មួយ​ឡើង4 ហើយ​សន្មត​បរិវេណ​កំពែង​នោះ ហៅ​ថា "បូរី" បាន​ន័យ​ថា​ទី​ក្រុង គឺ​ថា ជនានុជន និង ភូមិ​ស្ថាន​ទាំង​ឡាយ​ដែល​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​បរិវេណ​នេះ ទុក​ជា​អ្នក​ក្រុង សម្បត្តិ​ក្រុង ។ ហេតុ​នេះ​ឯង បាន​ជា​ជាប់​ឈ្មោះ​ទី​ភ្នំ​នេះ​ដល់​សព្វ​ថ្ងៃ ហៅ​ថា "ភ្នំ​បូរី"5 ។ កាល​បើ​សាង​បាន​ជា​ទី​បូរី​សមរម្យ មាន​កិត្តិយស​សមរម្យ សម​តាម​ប្រាថ្នា​ហើយ ព្រះ​បាទ​សង្ខចក្រ និង ព្រះ​អគ្គ​មហេសី ទ្រង់​រំលឹក​ដល់​គុណ​អ្នក​សច្ចំ ដែល​បាន​សន្យា​ថា​ជួយ​ពី​ថ្ងៃ​មុន​នោះ, ព្រះ​អង្គ​ក៏​ចាត់​ឲ្យ​សាង​ជា​ប្រាសាទ​ថ្ម​តូច​មួយ យ៉ាង​ល្អ​ស្រស់​នៅ​លើ​ភ្នំ​ខាង​កើត ដែល​សព្វ​ថ្ងៃ ហៅថា ប្រាសាទ​ភ្នំ​ដា ដើម្បី​ឧទ្ទិស​ថ្វាយ​ដល់​អ្នក​សច្ចំ ដែល​មាន​គុណ​ឧបការៈ​លើ​ព្រះ​អង្គ ។ ដូច្នេះ យើង​បញ្ជាក់​ឡើង​វិញ តាម​រឿង​ព្រេង​នេះ បាន​ថា ភ្នំ​បូរី កើត​ឡើង​ពី​ព្រះ​បាទ​សង្ខចក្រ និង ព្រះ​នាង​អាក់អ នោះ​ឯង ដូច​មាន​សេចក្ដី​ហូរហែ​មក​ហើយ ។ តាម​សេចក្ដី​សង្កេត​ដោយ​យក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​មក​សំអាង​ផង ឃើញ​ថា ប្រាសាទ​ទាំង​ឡាយ​ដែល​កសាង​ឡើង​នៅ​ក្នុង​ភូមិ​ភាគ​អង្គរ​បូរី អ្នក​ប្រាជ្ញ​ស្រាវ​ជ្រាវ​ទាំង​ប៉ុន្មាន បាន​រក​ដាន​ឃើញ​ថា សុទ្ធ​សឹង​ជា​ប្រាសាទ​ចាស់​ជាង​គេ គឺ​កសាង​ឡើង​តាំង​ពី​មុន​សម័យ​អង្គរ (Préangkir) ដែល​កាល​នោះ ប្រទេស​កម្ពុជា​យើង នៅ​ជា​ពីរ​ផ្នែក​នៅ​ឡើយ គឺ​ផ្នែក​ខាង​លើ​មាន សម្ភុបុរៈ ជា​ទីក្រុង និង​ខាង​មាត់​សមុទ្រ​មាន វ្យាធបុរៈ ជា​រាជ​ធានី ។ វ្យាធបុរៈ​នេះ​ហើយ ដែល​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ស្រាវ​ជ្រាវ សន្និដ្ឋាន​ច្បាស់​លាស់​ថា គឺ​អង្គរ​បូរី សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ​ឯង ។ ដូច្នេះ ឃើញ​ថា ទី​ស្ថាន​បុរាណ​ទាំងឡាយ​នៅ​ជិត​ៗ គ្នា​ត្រង់​អង្គរ​បូរី ប្រាកដ​ជា​ទី​ស្ថាន​បុរី​ចាស់ របស់​ខ្មែរ​យើង​សម័យ​កសាង​សញ្ជាតិ កសាង​ប្រទេស ដែល​ពុំ​ទាន់​រីក​ធំ​ទូលំ​ទូលាយ​នៅ​ឡើយ ។ ហេតុ​នេះ រឿង​ព្រេង​ភ្នំ​បូរី គ្រាន់​តែ​ជា​ឯកសារ​មួយ បន្ថែម​លើ​ឯកសារ​សំខាន់​ទាំង​ឡាយ សម្រាប់​ជួយ​បញ្ជាក់​តាម​បែប​រឿង​ព្រេង​ប៉ុណ្ណោះ ។

No comments:

Post a Comment