Tuesday, December 8, 2015
Monday, December 7, 2015
ប្រាសាទភ្នំជីសូរ
....
ភ្នំជីសូរមានកំពស់ ១៣០ម ស្ថិតនៅភូមិស្លា ឃុំរវៀង ស្រុកសំរោង ចំងាយប្រមាណ២៧គ.ម ពីទីរួមខេត្តតាកែវ។
នៅលើកំពូលភ្នំជីសូរ មានប្រាសាទបុរាណមួយ បានក្លាយជារមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្រ្តដ៏ល្បីល្បាញនៅក្នុងខេត្តតាកែវ។ ប្រាសាទបុរាណនោះ គេហៅថាប្រាសាទភ្នំជីសូរ។ ថ្វីត្បិតតែប្រាសាទភ្នំជីសូរ មានសភាពបាក់បែកភាគច្រើន ប៉ុន្តែនៅមានលក្ខណៈល្អផ្តាច់លើសប្រាសាទនានានៅក្នុងតំបន់នេះ។
ប្រាសាទភ្នំជីសូរនេះ បានស្ថាបនានៅលើកំពូលភ្នំ នាដើមសតវត្សរ៍ទី១១ (១០០២-១០៥០) ក្នុងរជ្ជកាលរបស់ ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ សំរាប់ឧទ្ទិសថ្វាយព្រហ្មញ្ញសាសនា។ ប្រាសាទបុរាណ ដែលមានរំលេចទៅដោយចម្លាក់ក្បូរក្បាច់រចនាលាតត្រដាងអត្ថន័យពីអតីតភាពបន្សល់ទុកនៅលើជញ្ជាំងមួយនេះ គឺបានសង់ឡើងអំពីថ្មភក់ និងថ្មបាយក្រៀម ដែលមានថែវ២ជាន់ព័ទ្ធជុំវិញ មានបណ្ដោយ៦០ ម៉ែត្រ និងទទឹង ៥០ម៉ែត្រ ។
នៅលើកំពូលភ្នំនៃរមណីយដ្ឋានដែលជាកេរ្តិ៍ដំណែលវប្បធម៌និងអរិយធម៌ខ្មែរ គេអាចគយគន់ទេសភាពដ៏ល្អប្រណិត ភូមិស្រុក និងវាលស្រែបឹងបួរដ៏ធំល្វឹងល្វើយនៃខេត្តតាកែវ។
ប្រាសាទដែលដេកសន្ធឹងលើកំពូលភ្នំនេះមានច្រកចូលចំនួនពីរ។ ដើម្បីឡើងទៅដល់ទីតាំងប្រាសាទដែលសាងសង់ឡើងនាសម័យអាណាចក្រខ្មែរក្នុងសតវត្សទី១១ គេនិយមថ្មើរជើង តាមជណ្ដើរខាងលិចដែលមាន៣៩០កាំ និងចុះមកវិញនៅជណ្ដើរប៉ែកខាងត្បូងដែលមាន៤០៨កាំ។
Sunday, December 6, 2015
Prasat Neang Khmao Temple
Date: 1Oth century
King: Jayavarman IV his
capital at Preah vihear, Koh ker
Art style: Koh Ker,
dedicated to Siva
The temple is used to
house a goddess Kali , the dark goddess of destruction, one of the Siva's
wives, Uma. Today, there are only two towers, before there were 5 towers
called Pangjaradra. The central tower was kept an image of Visnu in the three
steps for shelter of
human.
Koh ker Style( second
quarter of lOth Century)
In 921 A.D King
Jayavarman IV founded a temporary capital (928-ca.940A.D.) at
Koh Ker, 85 km
north-east of Angkor.
Statues of the Koh Ker
Style are large and covey a sense of power and grandeur which overrides the
following of anatomical truth.
Some pieces from this
style show dynamic force and movement which is unexpected in
Khmer art. In the examples of the Wrestlers' and the fight between the two
monkey Kings'valin and Sugriva, the struggle is implied by positioning with no
indication of effort.
CHURNING OF THE OCEAN OF MILK
The Ocean of Milk is churned by Gods and Demons to generate AMRITA
, the elixir of life .The purpose of the churning is to recover lost treasure
such as the source of immortality ,
LAKSMI the Goddess of fortune , AIRAVAN elephant of INDRA , and the nymph of
loveliness .The retrieval of these objects symbolizes prosperity. It
takes place during the second ascent of
VISNU , when he is incarnated as a turtle . On one side
is a row of 92 demons (round bulging eyes, crested helmets), on other side is a
row of 88 Gods (almond-shape eyes, conical headdress). They work together by holding
and churning the serpent HANUMAN , the monkey God , assist VISNU in his
reincarnation as a turtle , offer the back of his shell as a base for the
mountain , MANDARA , and as a pivot for the churning . He sits on the bottom of
the ocean. A huge cord in the form of the body of the serpent, VASUKI acts as a
stirring instrument to churn the sea.
To begin the motion, the
Gods and Demons twist the serpent's body, the Demens hold the head and the Gods
hold the tail of the serpent. Then by pulling it rhythmically back and forth
they cause the pivot to rotate and churn the water .The Gods and Demons are
directed by the three persons (identified by their larger size). INDRA is on
the top of VISNU. HANUMAN, ally of Gods, tickles the serpent. During the churning
various female spirit emerge. VISNU appears in this scene again in yet another
reincarnation as a human being to preside over the churning which, according to
legend, lasted more than 1000 year. Numerous other being are depicted such as
the three- headed elephant, mount of INDRA, APSARAs and LAKSMI, the Goddess of
beauty . The churning provokes the serpent to vomit the mortal venom which
covers the waves. Afraid the venom may destroy the Gods and Demons, BRAHMA
intervenes and requests SIVA to devour and drink the venom which
will leave an indelible trace on SIVA's throat . He complies and, as a result,
the AMRITA pours forth .The Demons rush to capture all the liquid .VISNU
hurries to the rescues and assumes yet another reincarnation in the form of MYA
, a bewitching beauty , and is able to restore much of the coveted liquid .
TA PROHM TEMPLE
LOCATION: 33 km from South of Phnom Penh in Takeo Province .
ACCESS :National Road 2, Intersection of National road N2 and at point 33km,turn left, the temple is 2.5 km from the highway.
DATE : 12th Century
KING : Jayavarman VII (1181-1201)
RELIGION: Buddhist
ART STYLE: Baphoun
BACKGROUND
There are two temples :Taprohm temple and Yeay Peau temple.The temples were built by king Jayavarman VII at 12th century. Ta Prohm temple dedicated to his farther (ThoranindravarmanII) and Yeay Peau temple dedicated to his mother ( Jordivamony ). The temples were renovated by King Angchan I at 16th century.
The meaning in
Hinduism : The temple is symbol of mother Ganga
BA: The RULER of the three worlds, SIVA
TI: place
BATI: SIVA's paradise
TONLE : in this text means lake or sacred pond.
TONLE BATI: where the SIVARATRI, the nigh of SIVA, was held on the day of the full moon. Devotees go to take bath in the lake to clean their sins . On SIVA RATRI, LINGA was placed on its pedestal , YONI of UMA , the sacred water was poured over LINGA. The water was taken from canal of its pedestal to drink or wash their face for the happiness. ( the happiness called TEAK-ANG BAMPONGKCHEY, TEAK-ANG refers to SIVA , BOMPONGKCHEY is GODDESS KOUMAPHAKVADEY)
Buddhism: In the 12th century, The temple dedicated to Mahayana Buddhism and in the 16th century, Teravada Buddhism because the temple houses statues of Lokesvara and Buddhas. The temple symbolizes Nirvarna, the peaceful heaven of the Buddhism .
The main sanctuary consists of the five chambers , in each is a AVALOKESVARA' statue.
YEAYPEAU
It is 150 meters north of Taprohm Temple. It is a small structure situated in WAT TONLE BATI. Inside , there is a statue of YEAY PEAU or PRAYAPARAMITA , standing next to the a seated Buddha . On the outside wall at the back of the structure is bas-relief carving of SIVA dance for saving the world . The bas-relief carving divides into three sections representing the three worlds .
Near by is a lake ,TONLEBATI, with a nice beach and footstool where Phnom Penh residents come for picnic during the weakens .
TAPROHM OF BATI
This temple is located in the Province of Bati, between Phnom Penh and Phnom Chiso. It is one of the few monuments some importance erected in the region South of Phnom Penh during the Angkor period. In fact, there must have been a monument here in light material during the Funan period; for one of the earlier inscriptions was found here. The present monument, about 150 m from Lake Bati, has been known for a long time. It consisted of
1. A central sanctuary of sandstone, square, oriented to East, but open on all four sides and preceded on each side by a porch and tied to the east and west Gopuras by an antechamber.
2. Two library building, in laterite, conventionally situated and oriented.
3. An inner enclosure of vaulted galleries, in laterite, 30x30m,with monumental Gopuras on each face;narrow,dark,vided very irregularly into rooms of various sizes,receiving light only from the interior and some of them entered only through an interior window,like those of Preah Vinhear.
4. An exterior enclosure,formed by a laterite wall,100x130m openng on all
four sides. It was preceded on the east by an avenue bordered by sacred basins.The original sanctuary,in light material,was dedicated to the Buddha. Groslier thinks this temple was rebuilt in sandstone,not later in the twelfth century and much later (sixteenth century),the edifice behind the central sanctuary was erected by Hinayanists and the sanctuary was disaffected. Stem and Mme de coral Remusat place the central sanctuary in the first period of the reign of Jayavarman VII.The temple is now abandoned and is celebrated as one of the most bat-infested monuments of Cambodia.
Explaining the Bas-relief
Bas-relief of Buddha Nirvana at Bati of Taprohm temple
Bas-relief of Buddha Nirvana at Bati of Taprohm temple
There are two figures, one at the head of Buddha is Preah Kasapa and Preah Anan at the feet. They are disciples of Buddha. In the middle is a Buddha, he went to Nirvana. Preah Anan is crying because he went to wash the spittoon with the blood of Buddha at the lake and didn't come to see the last breath of Buddha on time. Preah Anan is a disciple who remember all what were the Buddha's teaching. Preah Kasapa is a disciple who write what the Buddha 's teaching.
4-tired parasols covering the Buddha is even number represents zero or death.
Near the head of the Buddha, there are two discs and one at his feet symbolizes cycle of lives.
On each pilaster there are Stupa and door guardian.The two Stupas represent the Stupa of Preah Selaminy at Traitreung paradise containing hair and hairpin of Buddha, they were brought by the wind when he cut his hair to be a monk.
The Stupas and door guardians are made in 16th century by King Angchan I.
Art style :Burmese Style (Art of Mon)
Art style :Burmese Style (Art of Mon)
Above : God Siva holding
white bow and his wife,
Uma, sitting in his lap
under the umbrella.
Below :A bas-relief
scene depicting the story of Mahabarata, Krisna,a kneeling figure in front of a
horse, he killed a demon horse, Kesin,a Friend of Katnsa, by cutting its head
into two pieces with his hand in tire forest of Branaravak. A figure is
trampled by a demon horse to death. this figures represents the villagers
of Andgar.
The bas-relief at the
south library
Three women hold the
Buddha representing the past, present and future
A divinity of Mahayana Buddhism with 4 arms : one arm holding a book and the other is unidentified. Two other in a gesture of Thanutjaka Mudra, a gesture of thinking of cycle of lives or the past, present, future.
Bas-relief of
A few maters to the
right of the main(eastward-facing ) entrance to the sanctuary
building, about 3m
above the ground is a bas-relief carving of a man carrying an object on
his head and bowing to a larger man , is a
beggar. A larger is a Prince Vessantara. God Indra in the form of a
beggar comes to the Earth to beg the wife of the Prince for his servant. To
reach his ultimatum golf as the Buddha, he gave all his belongings to beggars.
He gave his children and wife, Princes Metry, to beggar. This scene is the last
birth of Buddha from the story of Vessantara Jataka story.
The Bas-relief of God Visnu
dancing at Prasat Yeay Peau
Above: the Dance of God Visnu represents the earth, wind, water, and fire. God Visnu
dancing have been seen
only in Cambodia, his two arms hold con-shell and
disc, and other, two others are dancing. The dancing
for creating 4 elements: water, earth, fire
and wind.
Below: there are three
levels representing the three worlds, the top level at center is a Buddha. All
devotees from the three worlds worshiping the Buddha, Visnu on the
top and Buddha at below because Hinduism included Buddha in the 9th incarnation
of Visnu.
Bas-relief Vessantara Jakata
Taprohm temple at Bati depicting the story of Vessantara Jakata,
Buddha's story of
previous lives.
After giving a white
elephant,Bachainikennirenkukchasa, which represents rain to a beggar. Prince
Vessantara and his family were exiled from
the palace.
CHURNING OF THE OCEAN OF MILK
The Bas-relief depicting
the story of Vessantara Jataka
Above: Prince Vessantara &Princes Metry .
Below: Prince Vessantara & Princes
Met1y giving a white elephant,
Bachainikennirenkukchasa,
to a beggar at Kilingkiris. A kneeling figure is a beggar,
two other are Prince Vessantara & Princes Metry.
Pilasters with carving of foliages and figures and colonnete.
Story Of Yeay Peau Temple
Bati 30August 2008
Khmer Tales, Volume 5, Buddhist
Institute, Ministry of Cults and Religions.
The evidence of this legend is
apparent in the Ta Prohm temple.
Prasat Ta Prohm is located some
32 kilometres from Phnom Penh along National Route No. 2 in Kramng Thnorng
commune, Bati district, Takeo province. Following the sign, turn right and
after about two kilometres you will see two temples on the southern side of a
large ancient river the Tonle Bati.
The legend
The legend about the history of
these temples is a simple tale. There was a king named Keitomealea, who was the
king of Mohanorkor (Angkor Wat). He was a very strong and capable king.
One day, he was very bored
staying in the whole time and so he led his entourage along the southern side
of the river.When they arrived at the Tonle
Bati, they stopped and stayed there very happily for a period of time. The
villagers there gathered around him with gifts when they knew that the king had
come.
There was an old lady with a
very pretty daughter known as Neang Pov. The lady brought her daughter to visit
the king every day and before long, the king fell in love with Neang Pov. The
lady saw that the couple was so in love and gave her daughter to the king as
his wife. Soon it was time for Keitomealea to return to Mohanorkor. Neang Pov
was then three months pregnant. The king handed her his ring and said "You
cannot come with me. When my son grows up and wants to find me, give him the
ring as proof". She was saddened but since the king had forbidden her from
going to Mohanorkor, she stayed behind.
A few months later, Neang Pov
gave birth to a beautiful baby boy who took after his father in many ways. His
mother named him Ang Prom Koma, (Ang refers to the Buddha or king, Prom refers
to the border or edge and Koma means boy) which translates as: the boy who was
born on the edge of the river.
When Ang Prom Koma was 16 years
old, he asked about his father. Neang Pov told him everything about his father
being the king of Mohanorkor and so on and gave him the ring as proof. The lad
wore the ring on his right hand and left his mother to find his father.
He rode along the river bank and
very soon arrived at Mohanorkor. At the gates, he asked the guards about his
father. Officials then reported to the king of the lad’s presence and the king
summoned for the boy to meet him. On meeting the king, the boy showed the ring
and the king knew then that this boy was indeed his son. The king was so
pleased that he appointed Ang Prom Koma as the king of that area of the river.
Ang Prom Koma was the first king
of that area and the people there addressed him as King Mei Ba - meaning the
leader king, who cared for his people, (Mei for mother and Ba for father) Soon,
the place became more popularly known as Bati. Ti is the word for place in Khmer
and Bati means the place of Ba - the king.
Later, King Mei Ba built two
temples. One for his mother, he named Neang Pov after her and the other for
himself, he called Ta Prohm. Around these temples, the king built extensive
offices for himself, his mother and their courts to work from.
History has it that King
Jayavaraman VII built Ta Prohm at the end of the 12th century. It was built on
the site of a sixth century Khmer shrine. The temple is built of sandstone and
laterite and has five compartments inside. There are now still some sculptures
existing in relatively good conditions.
A hundred metres from Ta Prohm
is the temple of Neang (Yiey) Pov which is a square temple with a row of seven
metre long walls and faces East. The bas-reliefs there have a few glimpses of
history to offer. Women often come to the temple to pray for fertility and
children.
Saturday, December 5, 2015
ប្រាសាទតាព្រហ្មទន្លេបាទីជាមន្ទីរ ពេទ្យបុរាណព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧
ប្រាសាទតាព្រហ្មទន្លេបាទី ជាមន្ទីរពេទ្យបុរាណនាសម័យព្រះបាទជយវរ្ម័នទី៧ សព្វថ្ងៃជាតំបន់ទេសចរណ៍ពេញនិយមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។ អតីតព្រះមហាវីរក្សត្រខ្មែរដ៏ខ្លាំងពូកែ ល្បីល្បាញក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្របានបន្សល់ទុកនូវកេរ្តិ៍តំណែល ស្នាព្រហស្ថដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ ក្នុងនោះស្ថាបត្យកម្មសំណង់បុរាណដែលលេចធ្លោរ គឺប្រាសាទបាយ័ន ទីក្រុងអង្គរធំ ប្រាសាទព្រះខ័ននៅ ខេត្តសៀមរាប, ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ នៅខេត្តបន្ទាយមានជ័យ,ប្រាសាទមឿងសិង្ហនៅខេត្តកញ្ជនៈបុរី នៅប្រទេសថៃបច្ចុប្បន្ន ៘
បូជនីយដ្ឋានសំខាន់មួយទៀតរបស់ព្រះអង្គនៅមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីរាជធានីភ្នំពេញនោះគឺ ប្រាសាទតាព្រហ្មទន្លេបាទី ជាមន្ទីរពេទ្យបុរាណ សាងសង់ឡើងនាចុងសតវត្សរ៍ទី១២ ដើមសតវត្សរ៍ទី១៣ នៃគ្រិស្តសករាជ ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន។
នៅពីខាងលិចផ្លូវជាតិលេខ២ ស្ថិតក្នុងភូមិថ្នល់ទក្សិណ ឃុំក្រាំងធ្នង់ ស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវ ប្រាសាទទន្លេបាទីសព្វថ្ងៃជារមណីដ្ឋានទេសចរណ៍ពេញនិយមមួយរបស់បងប្អូនខ្មែរទូទៅ ជាពិសេសនៅពេលបុណ្យទានប្រពៃណីខ្មែរម្តងៗ ។ យោងតាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ប្រាសាទតាព្រហ្ម គឺជាប្រាសាទបួនជ្រុងស្មើមួយសាងសង់អំពីថ្មភក់ ហើយមានទ្វារចូលបួន ធ្វើអំពីថ្មបាយក្រៀម ។
ប្រាសាទនេះមានអាគារភ្ជាប់ពីរ ព្រមទាំងមានរបងជញ្ជាំងថែវ ដែលមានទ្វារចូលរាងជាប្រាសាទ ។ បូជនីយដ្ឋាននេះមានរបងខាងក្រៅមួយជាន់ធ្វើអំពីថ្មបាយក្រៀម ព្រមទាំងស្រះពីរនៅពីខាងមុខ ។ ជាទូទៅប្រាសាទនេះនៅមានទ្រង់ទ្រាយល្អ ហើយប្រកបដោយក្បូរក្បាច់ចម្លាក់ដ៏ប្រណីតដូចជាក្បាច់ផ្តែរហោជាង រូបចម្លាក់តំណាងព្រះអវលោកេស្វរៈជាដើម ។
ប្រាសាទតាព្រហ្មទន្លេបាទី ជាអរោគសាលា ឬមន្ទីរពេទ្យនាសម័យព្រះបាទជយវរ្ម័នទី៧ អតីតព្រះមហាវីរក្សត្រខ្មែរដ៏ខ្លាំងពូកែរុងរឿងអស្ចារ្យ។
១- តួប្រាសាទ : សាងអំពីថ្មភក់មានទ្វារចូលបួន ។ទ្វារមួយៗមានសង់លយទៅមុខជារានហាល ។ ទ្វារចូលសំខាន់ជាងគេ គឺទ្វារខាងកើត ។ ដូច្នេះរានហាលទីនេះមានទំហំធំជាងគេ ។ តួប្រាសាទកណ្តាលសាងសង់ភ្ជាប់ទៅនឹងរបង ដែលមានដំបូលពីលើ និងមានរានហាលខាងលិចធំទូលាយជាងខាងកើត ដោយរានហាលមានសសរទ្រពីក្រោម ។
ផ្នែកខាងក្រៅ តាមផ្លូវទ្វារចូលនីមួយៗ មានការតាក់តែងលំអធម្មតា មានគ្រោងទ្វារពុម្ព,មានសសរស្តម្ភច្រើនជ្រុង,មានសសរជាប់ជញ្ជាំង មានផ្តែរលំអដោយក្បាច់ និងមាន ហោជាងរាងក្រងិកក្រងុកដូចទឹករលក ។ ប៉ុន្តែផ្នែកផ្សេងៗទាំងអស់នេះត្រូវបានរៀបចំបញ្ចូលគ្នាដោយយកពីកន្លែងផ្សេងគ្នា គឺមិនបានឆ្លាក់តាមដុំថ្មតៗគ្នា និងតម្រង់តម្រឹមពីថ្មមួយទៅថ្មមួយនោះទេ លើកលែងតែផ្តែរលំអរក្បាច់ដែលយកពីក្រៅមកដាក់ ។ ការងារនេះមានកន្លែងខ្លះធ្វើមិនទាន់ហើយ តួយ៉ាងសសរស្តម្ភច្រើនជ្រុង និងហោជាងផ្នែកខាងមុខ ខាងកើត គឺសុទ្ធសឹងនៅជាពង្រាងនៅឡើយ ។
ក្លោងទ្វារចូលពីមុខ (មើលពីចំហៀង)
សសរបួនជ្រុងផ្អោបជញ្ជាំងនៃទ្វារចូល មានលំអដោយក្បាច់រាន តំណាងឲ្យឆ្មាំប្រាសាទ។ ផ្តែរលំអដោយក្បាច់ បង្ហាញព្រះពុទ្ធទ្រង់ផ្ទុំ ។ រូបដ៏ធំសម្បើមនេះត្រូវបានឆ្លាក់យ៉ាងជ្រៅនៅក្នុងដុំថ្ម ហើយប្រហែលជាត្រូវដាក់ជំនួសរូប ដែលធ្លាប់មានពីមុនមក ដែលគេសង្ស័យថា មិនទាន់ឆ្លាក់ហើយ ។
ទ្វារញកមុខខាងមុខ មានគ្រោងជាពុម្ព ហើយសសរស្តម្ភពហុជ្រុងមានឆ្លាក់ក្បាច់ចិញ្ចៀន ។ សសរ៤ជ្រុងផ្អោបជញ្ជាំងមានលំអដោយរាងបួនជ្រុងព្នាយត្រួតៗលើគ្នា នៅក្នុងនោះគេមានឆ្លាក់រូបមនុស្ស ។ ផ្តែលំអធ្វើអំពីថ្មភក់ពណ៌ក្រហមព្រឿងៗប្រកបដោយទងឈើបពា្ឈរទទឹងសាច់។ ហោជាងក៏ដូចខាងមុខ គឺមានគ្រោងជានាគ។ នៅលើផ្ទៃ គេធ្វើរូបចម្លាក់មនុស្សម្នាក់ មានដៃ៦ឈរពីមុខ ដៃស្តាំខាងលើកាន់គម្ពីរមួយ តែគេមិនអាចសនិ្នដ្ឋានពីអ្វី ដែលកាន់នៅដៃដទៃទៀតទេ ។ សក់ក្រងជាបំពង់មានរូបមនុស្សតូចមួយអង្គុយពីមុខលើថ្ងាស ។ នៅចុងជើងអ្នកបួងសួងមើលពីមុខលុតជង្គង់ដៃសំពះ ។
គោបុរៈខាងក្រោយ
ទ្វារមុខញកខាងត្បូង មានលក្ខណៈលំអដូចទ្វារខាងជើង រួមទាំងចម្លាក់ដែលបានរៀបរាប់ផង។ ក្បាច់ផ្តែរក៏ធ្វើអំពីថ្មភក់ពណ៌ក្រហម បានន័យថាជាថ្មមួយដែលគេប្រើដើម្បីបង្ហើយប្រាសាទ ។ នៅលើផ្ទៃហោជាង គេឆ្លាក់រូបមនុស្សម្នាក់មានដៃបួនឈរមើលពីមុខ ។ ដៃស្តាំខាងលើកាន់គម្ពីរ ក្រៅពីនេះកាន់របស់មើលមិនយល់ មានអ្នករាំ៥នាក់ព័ទ្ធពីក្រៅបណ្តែតខ្លួនលើពពក ។ មនុស្សពីរនាក់ខាងឆ្វេង ពីរនាក់ខាងស្តាំលុតជង្គង់ បែរមុខទៅរកមនុស្សខាងខ្នង ដែលសំពះ ។ នៅពីក្រោមរូបនេះ មានរូបអ្នកធ្វើសក្ការៈមួយជួរមើលពីមុខលុតជង្គង់ដៃសំពះ លាតសន្ធឹងទូទាំងទទឹងនៃជវា ។
ញកមុខខាងលិច ដែលភ្ជាប់ផ្ទាល់ទៅនឹងថែវជញ្ជាំងថ្មបាយក្រៀម ទ្វារលំអផ្នែកមុខនៃញកមុខ តភ្ជាប់ទៅប្រាសាទដោយជញ្ជាំងដែលទ្រដំបូលកោងជាយ៉ាបពីរ ។ ជញ្ជាំងទាំងនោះលំអជាក្បាច់ពុម្ពចង្អុលប្រាប់ក្បាច់គ្រឹះ ហើយត្រូវបញ្ចប់នៅកន្លែងដែលថែវជាប់គ្នាដោយតម្រឹមយ៉ាងសង្ហារដោយផ្កាឈូក ។
ជញ្ជាំងនីមួយៗក្នុងចន្លោះគ្រឹះ និងចែងជញ្ជាំងលំអដោយបង្អួចបញ្ឆោតមួយប្រកបដោយចម្រឹង ផ្នែកខាងមុខនេះមានរនាំងធ្លាក់១/៤នៃជញ្ជាំង ។រនាំងនេះហាក់ដូចសំពត់ធ្វើអំពីកប្បាស មានប៉ាក់ក្បាច់ក្បូរនៅជ្រុងនីមួយៗ លើសសរផ្អោបជញ្ជាំងជ្រុង មាននារីស្លៀកសំពត់វែងកាត់ស្រួចលើដើមទ្រូងទទេ ឈរពីមុខកាន់ផ្កា ។ ទ្វារក្នុងអាចទំនាក់ទំនងទៅប្រាសាទធំបាន គឺសុទ្ធតែលំហឥតលំអ ។
ជាន់ខាងលើនៃប្រាសាទរៀបចំតាមតួប្រាសាទខាងក្រោម ប៉ុន្តែញកមុខត្រូវបន្ថយទំហំ ។ ការតុបតែងទ្វារបញ្ឆោត ដែលត្រូវលំអញកមុខដែរនោះ គឺធ្វើមិនទាន់ហើយ ។ ដោយឡែកជវាបង្ហាញនូវតូបតូចៗនៃអ្នកបន់សក្ការៈខ្លះៗ ដែលមើលឃើញ ។ កំពូលប្រាសាទហាក់ដូចធ្វើមិនហើយ ឬក៏បាក់បាត់ទៅ ។ ផ្នែកខាងក្នុងនៃប្រាសាទតាមពិតគឺទទេ ។ រង្វង់ក្នុងរៀវលើគឺ មាន៤ជាន់ដដែល ។ រូបបដិមាធំមួយរាងក្រឡោតរឹងស្តូកវែងគ្មានសិល្បៈដាក់បពា្ឈរលើកំណល់កណ្តាលបន្ទប់តែមួយប៉ាយលើដីជុំបដិមា ឬលើល្វែងខាងក្រៅ ។
ក្បាច់ផ្តែរប្រាសាទតាព្រហ្មទន្លេបាទី ដែលបានដាច់ជាកំណាត់ៗនៅផ្ទាល់នឹងដីគួរឲ្យសង្វេគព្រលឹងដូនតាខ្មែរបានបន្សល់ទុកឲ្យកូនចៅជំនាន់ក្រោយ ដែលមិនបានថែរក្សាគង់វង្ស
២.អគារពាក់ព័ន្ធ : អគារពីរពាក់ព័ន្ធស្ថិតនៅក្នុងជ្រុងផ្នែកខាងកើតនៃជញ្ជាំងថែវ ។ អគារទាំងពីរធ្វើអំពីថ្មល្បាប់រាង៤ជ្រុងទ្រវែង ហើយបើកទៅទិសខាងលិច ។ អ័ក្សធំរបស់វាលាតស្របទៅអ័ក្សធំរបស់ប្រាសាទ ។ អគារប្រាសាទទាំងនេះត្រូវបានសាងសង់ជិតជាប់ទៅនឹងយ៉ខាងក្នុងថែវពីចំណុចនោះ ដែលគេបានទុកចន្លោះអគារ និងថែវនានា ទ្វារផ្លូវតូចចង្អៀតមួយ។ អគារទាំងពីរមានដំបូលរាងកោង ។ ទ្វារដែលបែរមុខទៅខាងលិចសុទ្ធមានញកខាងមុខបង្កើតបានជាលំហ ហើយទ្វារនៃលំហសុទ្ធប្រកបដោយក្បាច់លម្អធម្មតា ព័ទ្ធជុំវិញដោយថ្មភក់សសរស្តម្ភច្រើនជ្រុង និងផ្តែរលម្អនៃអគារជាប្រភេទផ្តែរប្រភេទទី៤ ។ ចំកណ្តាលគឺរូបព្រះអវលោកេស្វរៈឈរពេញកម្ពស់ផ្ទាំងចម្លាក់ ឈរបែរមុខចំ ហើយមានដៃ៤ ។ ដៃមួយក្នុងចំណោមដៃទាំងអស់កាន់ផ្គាំ ឬ(អង្គាំ) ដៃមួយទៀតកាន់ដំបងដៃ ទី៣.កាន់ប្រឡៈ ដៃទី៤.កាន់របស់មិនស្គាល់មួយ។នៅខាងស្តាំ និងខាងឆ្វេង គឺពុទ្ធសាសនិកជនពីរជួរជាអ្នកកំពុងធ្វើសក្ការៈបូជាព្រះពោធិសត្វត្រួតពីលើគ្នាពីមុខលុតជង្គង់ដៃសំពះ ។
ទិដ្ឋភាពរួមមើលពីក្រោយ
ផ្តែរលម្អនៃអគារខាងត្បូងឆៀងខាងកើតស្ថិតក្នុងប្រភេទផ្តែរទី៣ ផ្ទាំងចម្លាក់កណ្តាលលម្អដោយចម្លាក់ស្ត្រីឈរលើក្បាលអាសុររាហ៊ូមួយ ដែលទ្រលើដៃនូវរូបអាទិទេពទ្រង់អង្គុយហើយខាងស្តាំ និងខាងឆ្វេងមានចម្លាក់សាវកអង្គុយអត់ជង្គុង ដៃក្នុងឥរិយាបទសំពះ ។
៣.ផ្លូវច្រកក្នុងប្រាសាទ : ប្រាសាទទាំងនេះសាងនៅក្នុងរបងមួយរាងបួនជ្រុងទ្រវែងថែវធ្វើអំពីថ្មបាយក្រៀម ។ ទ្វារទាំងនោះមានដំបូលកោងចង្អៀតងងឹត ថែវត្រូវផ្តាច់ចេញពីគ្នានៅផ្នែកខាងមុខ ដោយគោបុរៈមួយ ដែលមានទ្វារចូលបី ។ គោបុរៈមួយៗមានបន្ទប់កណ្តាលមួយរាងស្ទើរបួនជ្រុងដែលមានពីខាងក្នុង និងពីខាងក្រៅនៃអគារញកមុខល្វែងក្រៅ និងបន្ទប់បណ្តោយពីរដែលបង្កើតជាផ្លូវចេញចូលបន្ទាប់បន្សំ ។ ថែវទាំងឡាយត្រូវចែកតាមរបៀបមិនធម្មតាទៅជាបន្ទប់ដែលមានទំហំប្លែកៗគ្នា រាងភ្លឺស្រឡះបន្តិច ប៉ុន្តែផ្នែកទាំងអស់ទទួលពន្លឺថ្ងៃបានតែផ្នែកកណ្តាល ។ ទីនេះក៏ដូចនៅភ្នំជីសូរ បន្ទប់មួយចំនួនធំ និងចូលបានក៏ដោយសារផ្លូវចូលមានរាងជាបង្អូច ដែលមានកម្ពស់ប្រមាណជា១ម៉ែត្រខ្ពស់ពីដី ផ្នែកខាងក្រៅក៏ដូចផ្នែកខាងក្នុងប្រាសាទ ។ ក្រៅពីនេះស្ថិតនៅតាមជ្រុងខាងត្បូងឆៀងខាងកើត និងជ្រុងខាងជើងឆៀងខាងកើតនឹងបើកចេញចូលបានក៏ដោយសារទ្វារចង្អៀតជាប្រហោងសម្រាប់បាញ់ ដែលចេញឆ្ពោះទៅក្នុងលំហស្ថានដ៏ចង្អៀតចង្អល់រវាងយ៉ខាងមុខនៃថែវ និងយ៉នៃអគារពាក់ព័ន្ធ ។ ការតុបតែងលម្អនៃយ៉នៃថែវទាំងនោះគឺឃើញមានតែក្បាច់ពុម្ពខ្លះៗនៅផ្នែកជាប់ដី នៅកន្លែងថែវដែលជាប់គ្នានឹងសំណង់ប្រាសាទ ។ គម្រោងទ្វារ និងមេបង្អួចត្រូវបានគេធ្វើទាំងប្លុកៗថ្មបាយក្រៀមដាក់ពីលើគ្នាដោយរនូតជាហូហែរ ។ ជួនកាលផ្តែរធ្វើពីសម្ភារៈតែមួយប៉ុន្តែត្រូវបានពង្រឹងតាមកន្លែងមួយ ។ ដោយសន្លឹកថ្មខ្មៅយកមកពីប្រាសាទជំនាន់មុនដែលបាត់បង់ទៅហើយ ។ អគារទាំងឡាយនោះសុទ្ធដំបូលកោងស្របទៅតាមលក្ខណៈធម្មតានៃគោបុរៈ និងថែវ ។ សំណង់ផ្នែកលើនៃគោបុរៈផ្នែកខាងក្រៅ គឺមានរាងជាសាច់ធីគ្មានជាន់ថ្នាក់ទេដូចលំនៅក្នុងចំណោមភាគច្រើននៃប្រាសាទអំពីថ្មបាយក្រៀម ។
ទិដ្ឋភាពរួមមើលពីចំហៀង
ប្រភេទមែនទែនគឺភ្ជាប់ទៅនឹងផ្លូវចូលខាងលិចដោយសំណង់តូចមួយអំពី ថ្មបាយក្រៀមដែលមានបន្ទប់បួនជ្រុងស្មើភ្ជាប់នឹងអគារញកមុខបួនមួយ គឺ ជាប់ទាក់ទងនឹងញកមុខនៃទ្វារចូលខាងក្នុងនៃគោបុរៈខាងលិចមួយទៀត ទៅញកមុខអគារ "ដេ" D នៃប្រាសាទ ហើយពីរទៀតគឺជាអគារល្វែងក្រៅខ្ពស់ទៅទិសខាងជើង និងខាងត្បូង ។
៤.របងក្រៅ : របងក្រៅរាងបួនជ្រុងវែង ត្រូវបានរៀបជាជញ្ជាំងថ្មបាយក្រៀមប្រហែលកម្ពស់៣ម៉ែត្រ ផ្តាច់តាមមុខទាំងបួនដោយទ្វារចូល ដែលទាក់ទងទៅផ្លូវចូលនៃគោបុរៈនៃរបងទី១ ។ ទ្វារចូលទាំងនោះសម័យនេះវាគ្រាន់តែប្រហោងឥតរាងតែប៉ុណ្ណោះ ។ ទ្វារទាំងនោះប្រហែលជារៀបចំឡើងសម្រាប់ជាទ្វារប្រាសាទ តែគ្មានអ្វីបញ្ជាក់បានថា ទ្វារចូលទាំងនោះត្រូវបានកសាងជំនាន់នោះទេ ។
នៅអគារ E មានដាំសសរបួនជ្រុងពីរតាមផ្ទាំងជញ្ជាំងកម្ពស់ប្រហែល ១,៨០ម៉ែត្រ ។ ផ្ទៃខាងលើរាងជាតុមានលកបង្អួចជ្រៅកាត់ចេញក្រឡាជាគុបរាងដូចៗគ្នា ។
នៅអគារ D គេឃើញមានបដិមាខ្លះៗខូចរេចរឹលដែលត្រូវបានបានប្រមូលផ្តុំ ។ រូបមួយកម្ពស់២ម៉ែត្រ មានរាងនៅល្អពិតមែន តែចម្លាក់រាងគគ្រាតហើយមិនសូវប្រណីត ។ គឺជារូបទេវីឈរមានដៃ៨ មុខមាត់សាមញ្ញ ភ្នែកបិទជើងធំមាំខ្លី ទេវៈនេះស្លៀកសំពត់ខ្លីមានខ្សែឆ្នូតឡើងដល់លើចង្កេះ ។ រូបនេះពាក់មួកដែលមានបំណែកស្រួចដែលជាថ្នក់ប្រភ្នួងសក់ ហើយស្លៀកពាក់ជាសម្លៀកបំពាក់ធ្វើការលើកកំពស់ឡើងលើ ។ មួកកន្តិបនឹងសំពត់នេះមានលម្អដោយផែនក្បាច់បណ្តោយពីរជួរ នៅលើជួរក្បាច់នេះមានឆ្លាក់ជារូបអប្សរតូចៗ អង្គុយបែរចំមុខដោយកាន់ដៃជាប់ៗគ្នា ។ រូបទេពអប្សរតូចមួយដូចគ្នាដែរតែរាងធំបន្តិចឆ្លាក់លើប្រភ្នួង សក់ម្នាក់ទៀតលើដើមទ្រូងចន្លោះ ដែលមានទឹកមុខស្រស់ប្រិមប្រិយគួរឲ្យបេតីណាស់ ។
ក្រៅពីនេះគេសង្កេតឃើញមានក្បាច់ផ្តែរធំៗពីរដែលស្ថិតនៅក្រោមដីនៅខាងមុខទ្វារចូល ឬគោបុរៈខាងលិច ។ ផ្តែរទាំង២ នេះវាពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការកូរសមុទ្រទឹកដោះនឹងរឿងព្រេងខ្មែរពីបុរាណ ៕F (ម.ត្រាណេ)
រមណីយដ្ឋានទន្លេបាទី
ក្រៅពីរសជាតិអាហារពិសេសៗនេះអ្នកកម្សាន្តមិនភ្លេចភ្លក់រសជាតិផ្លែឈើក្នុងតំបន់មានដូចជា ត្នោត, ខ្នុរ, ចេក, ឪឡឹក, ម្នាស់, ស្វាយថ្មីៗស្រស់ទើបនឹង បេះពីដើម។អ្នកដែលបានទៅកម្សាន្តនៅតំបន់នោះក្រៅ ពីជួលតូបសម្រាកកម្សាន្តវាក៏ជាកន្លែង ស្ទូចត្រីសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរ និងប្រជាជនក្នុងតំបន់ផងដែរ ៕
រមណីយដ្ឋានទន្លេបាទីស្ថិតនៅភូមិថ្នល់ទក្សិណឃុំក្រាំងធ្នង់ ស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវដែលមានចម្ងាយប្រមាណ៣០គ.មពីភាគខាងត្បូងរាជធានី ភ្នំពេញ។ ក្រៅពីជាទីកម្សាន្តលើផ្ទៃទឹកកៀកនឹងរាជធានីទន្លេបាទីក៏ជាកន្លែងគោរពសក្ការៈមួយដ៏ពិសិដ្ឋ និងកន្លែងសម្រាប់កម្សាន្តនាចុងសប្តាហ៍សម្រាប់ប្រជាជននៅតំបន់នេះព្រោះនៅក្បែរនោះមានប្រាសាទបុរាណពីរគឺប្រាសាទតាព្រហ្ម និងប្រាសាទយាយពៅដែលបានកសាងឡើងនៅចុងសតវត្សរ៍ទី១២ ដើមសតវត្សរ៍ទី១៣ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជយវរ្ម័នទី៧ ។អ្នកធ្វើដំណើរកម្សាន្តនឹងមិនភ្លេចចូលទស្សនាប្រាសាទដែលជាកេរដំណែលដូនតាខ្មែរឡើយមុខនពេលគេធ្វើដំណើរទៅកម្សាន្ត និងទទួលទានអាហារលើផ្ទៃទឹក។
ប្រាសាទតាព្រហ្មកសាង ឡើងនៅសតវត្សរ៍ទី១២ដើមសតវត្សរ៍ទី១៣ (១១៨១-១២០១) នៅក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧សម្រាប់ឧទ្ទិសដល់ព្រះពុទ្ធសាសនា និងព្រហ្មញ្ញសាសនាតាមរចនាបទបាយ័នដែលមានបណ្តោយ៤២មទទឹង៣៦មនិងកម្ពស់១១ម។ បច្ចុប្បន្នតួប្រាសាទថែវកំពែងគោបុរៈគូទឹកព័ទ្ធជុំវិញប្រាសាទត្រូវទទួល រងនូវការខូតខាតយ៉ាងខ្លាំង។ ប្រាសាទនេះ កសាងឡើងអំពីថ្មភក់និងថ្មបាយក្រៀមមានជញ្ជាំងខណ្ឌជាបន្ទប់ៗ។ ផ្នែកខាងក្រៅលម្អដោយចម្លាក់លៀនដែលបង្ហាញពីទេពអប្សរក្នុងរឿងទេវកថារបស់ព្រហ្មញ្ញសាសនា។ ផ្នែកខាងក្នុងមាន៥បន្ទប់ដែលមានព្រះពុទ្ធរូបក្នុងសតវត្សរ៍ទី១៣ពីរអង្គ បែរមុខទៅទិសខាងកើតនៅពីមុខរូបគ្រុឌ។
កសាងអំពីថ្មភក់ ដោយជ្រុងនីមួយៗ មានប្រវែង៧ម៉ែត្រ ប្រាសាទយាយពៅគឺជាសំណង់ស្ថាបត្យកម្មខ្មែរនាសម័យអង្គរ គួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ជាពន់ពេកទោះបីជាសព្វថ្ងៃនេះពុំទាន់បានទទួលនូវការជួស ជុលនៅឡើយក៏ដោយ។ប្រាសាទនេះបែរ ទៅទិសខាងកើត ដោយមានអន្តរសាល មួយលយចេញមុខហើយស្ថិតនៅលើខឿនមួយមានកម្ពស់ប្រមាណជា១ម៉ែត្រ។ក្បាច់ផ្តែរវិញ គេឃើញមានចម្លាក់តំណាងទេព ប្រណំឆ្លាក់ជា៣ជួរហើយក្នុងមួយៗមាន ទេពប្រណំចំនួន៩ លើកលែងតែនៅលើជួរ ទី១មានទេពប្រណំតែ៨ អង្គុយអមសង ខាងព្រះពុទ្ធអង្គ។
ខឿនប្រាសាទនេះដែលពីដើមហ៊ុមព័ទ្ធដោយបង្កាន់ដៃនាគសព្វថ្ងៃនេះកប់ក្នុងដី។ផ្នែកខាងលើនៃប្រាសាទបានរលុះរលំធ្លាក់ចុះក្រោមហើយបើគេពិនិត្យឲ្យបានច្បាស់ លាស់គេអាចសន្មត់ថា ប្រាសាទនេះពីដើមមានកម្ពស់ប្រមាណជា១៥ម៉ែត្រ តែសព្វថ្ងៃនៅសល់កម្ពស់តែត្រឹម៨ម៉ែត្រ តែប៉ុណ្ណោះ ទេ។ ជាទឹកដីចាស់បរិវេណនៃប្រាង្គប្រាសាទបានបន្សល់ទុកនូវស្លាកស្នាមវប្បធម៌នាសម័យបុរេអង្គរមួយចំនួន ដូចជាខឿន ប្រាសាទ ជាសិលាចារឹក នាចុងស.វទី៦ដើមស.វទី៧ ជាដើម ដែលគេមិនត្រូវមើល រំលង។ នៅក្បែរប្រាសាទគេឃើញគំនរថ្ម ចម្លាក់ដូចជាដងខ្លួននៃបង្កាន់ដៃជាសត្វនាគនិងសមាសធាតុតុបតែងប្រាសាទ បាក់បែកខាងលើនេះ។
ម្យ៉ាងវិញទៀត គេក៏បានឃើញនូវក្បាច់ផ្តែរមួយនៅខាងមុខដែលឧទ្ទិសចំពោះ ព្រះពុទ្ធសាសនាដោយមានវត្តមានរបស់ ចម្លាក់ពុទ្ធបដិមាមួយព្រះអង្គគង់ប្រថាប់នៅចំកណ្តាលនៃក្បាច់ផ្តែរ។ទីនេះក៏ជាកន្លែងដ៏ស័ក្តិសិទ្ធិសម្រាប់អ្នកមានជំនឿបួងសួងសុំសេចក្តីសុខចម្រើន ដែលគេតែងឃើញមានអ្នកចូលបន់ស្រន់មិនដែលដាច់ទាំងអ្នកនៅទីជិតនិងទីឆ្ងាយ។
ផ្ទៃបឹងលាតសន្ធឹងធំល្វឹងល្វើយមានតូបតូចធំប្រក់ស្បូវនិងស្លឹកត្នោតជាច្រើនសង់លើផ្ទៃទឹកគួរឲ្យចង់សម្រាកកម្សាន្ត។ អ្វីដែលអ្នកធ្វើដំណើរមិនភ្លេចគឺការទទួលទានអាហារស្រុកស្រែដ៏មានឱជារសប្រចាំតំបន់មានដូចជាមាន់ដុត , ក្តាមបំពង, ក្តាមប្រៃ, កំពឹសលីង, ខ្យងស្ងោរជ្រលក់នឹងទឹកអំបិលក្រសាំង,ឃ្មុះអាំង,ជ្រក់អង្ក្រង, ប្រហុកខ្ចប់ស្លឹករមៀតដុត និងអន្លក់ខ្ចី, ម្ជូរកូនត្រី, កកូរ ត្នោតជាដើម។
Subscribe to:
Posts (Atom)