ប្រាសាទតាព្រហ្មទន្លេបាទី ជាមន្ទីរពេទ្យបុរាណនាសម័យព្រះបាទជយវរ្ម័នទី៧ សព្វថ្ងៃជាតំបន់ទេសចរណ៍ពេញនិយមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។ អតីតព្រះមហាវីរក្សត្រខ្មែរដ៏ខ្លាំងពូកែ ល្បីល្បាញក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្របានបន្សល់ទុកនូវកេរ្តិ៍តំណែល ស្នាព្រហស្ថដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ ក្នុងនោះស្ថាបត្យកម្មសំណង់បុរាណដែលលេចធ្លោរ គឺប្រាសាទបាយ័ន ទីក្រុងអង្គរធំ ប្រាសាទព្រះខ័ននៅ ខេត្តសៀមរាប, ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ នៅខេត្តបន្ទាយមានជ័យ,ប្រាសាទមឿងសិង្ហនៅខេត្តកញ្ជនៈបុរី នៅប្រទេសថៃបច្ចុប្បន្ន ៘
បូជនីយដ្ឋានសំខាន់មួយទៀតរបស់ព្រះអង្គនៅមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីរាជធានីភ្នំពេញនោះគឺ ប្រាសាទតាព្រហ្មទន្លេបាទី ជាមន្ទីរពេទ្យបុរាណ សាងសង់ឡើងនាចុងសតវត្សរ៍ទី១២ ដើមសតវត្សរ៍ទី១៣ នៃគ្រិស្តសករាជ ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន។
នៅពីខាងលិចផ្លូវជាតិលេខ២ ស្ថិតក្នុងភូមិថ្នល់ទក្សិណ ឃុំក្រាំងធ្នង់ ស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវ ប្រាសាទទន្លេបាទីសព្វថ្ងៃជារមណីដ្ឋានទេសចរណ៍ពេញនិយមមួយរបស់បងប្អូនខ្មែរទូទៅ ជាពិសេសនៅពេលបុណ្យទានប្រពៃណីខ្មែរម្តងៗ ។ យោងតាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ប្រាសាទតាព្រហ្ម គឺជាប្រាសាទបួនជ្រុងស្មើមួយសាងសង់អំពីថ្មភក់ ហើយមានទ្វារចូលបួន ធ្វើអំពីថ្មបាយក្រៀម ។
ប្រាសាទនេះមានអាគារភ្ជាប់ពីរ ព្រមទាំងមានរបងជញ្ជាំងថែវ ដែលមានទ្វារចូលរាងជាប្រាសាទ ។ បូជនីយដ្ឋាននេះមានរបងខាងក្រៅមួយជាន់ធ្វើអំពីថ្មបាយក្រៀម ព្រមទាំងស្រះពីរនៅពីខាងមុខ ។ ជាទូទៅប្រាសាទនេះនៅមានទ្រង់ទ្រាយល្អ ហើយប្រកបដោយក្បូរក្បាច់ចម្លាក់ដ៏ប្រណីតដូចជាក្បាច់ផ្តែរហោជាង រូបចម្លាក់តំណាងព្រះអវលោកេស្វរៈជាដើម ។
ប្រាសាទតាព្រហ្មទន្លេបាទី ជាអរោគសាលា ឬមន្ទីរពេទ្យនាសម័យព្រះបាទជយវរ្ម័នទី៧ អតីតព្រះមហាវីរក្សត្រខ្មែរដ៏ខ្លាំងពូកែរុងរឿងអស្ចារ្យ។
១- តួប្រាសាទ : សាងអំពីថ្មភក់មានទ្វារចូលបួន ។ទ្វារមួយៗមានសង់លយទៅមុខជារានហាល ។ ទ្វារចូលសំខាន់ជាងគេ គឺទ្វារខាងកើត ។ ដូច្នេះរានហាលទីនេះមានទំហំធំជាងគេ ។ តួប្រាសាទកណ្តាលសាងសង់ភ្ជាប់ទៅនឹងរបង ដែលមានដំបូលពីលើ និងមានរានហាលខាងលិចធំទូលាយជាងខាងកើត ដោយរានហាលមានសសរទ្រពីក្រោម ។
ផ្នែកខាងក្រៅ តាមផ្លូវទ្វារចូលនីមួយៗ មានការតាក់តែងលំអធម្មតា មានគ្រោងទ្វារពុម្ព,មានសសរស្តម្ភច្រើនជ្រុង,មានសសរជាប់ជញ្ជាំង មានផ្តែរលំអដោយក្បាច់ និងមាន ហោជាងរាងក្រងិកក្រងុកដូចទឹករលក ។ ប៉ុន្តែផ្នែកផ្សេងៗទាំងអស់នេះត្រូវបានរៀបចំបញ្ចូលគ្នាដោយយកពីកន្លែងផ្សេងគ្នា គឺមិនបានឆ្លាក់តាមដុំថ្មតៗគ្នា និងតម្រង់តម្រឹមពីថ្មមួយទៅថ្មមួយនោះទេ លើកលែងតែផ្តែរលំអរក្បាច់ដែលយកពីក្រៅមកដាក់ ។ ការងារនេះមានកន្លែងខ្លះធ្វើមិនទាន់ហើយ តួយ៉ាងសសរស្តម្ភច្រើនជ្រុង និងហោជាងផ្នែកខាងមុខ ខាងកើត គឺសុទ្ធសឹងនៅជាពង្រាងនៅឡើយ ។
ក្លោងទ្វារចូលពីមុខ (មើលពីចំហៀង)
សសរបួនជ្រុងផ្អោបជញ្ជាំងនៃទ្វារចូល មានលំអដោយក្បាច់រាន តំណាងឲ្យឆ្មាំប្រាសាទ។ ផ្តែរលំអដោយក្បាច់ បង្ហាញព្រះពុទ្ធទ្រង់ផ្ទុំ ។ រូបដ៏ធំសម្បើមនេះត្រូវបានឆ្លាក់យ៉ាងជ្រៅនៅក្នុងដុំថ្ម ហើយប្រហែលជាត្រូវដាក់ជំនួសរូប ដែលធ្លាប់មានពីមុនមក ដែលគេសង្ស័យថា មិនទាន់ឆ្លាក់ហើយ ។
ទ្វារញកមុខខាងមុខ មានគ្រោងជាពុម្ព ហើយសសរស្តម្ភពហុជ្រុងមានឆ្លាក់ក្បាច់ចិញ្ចៀន ។ សសរ៤ជ្រុងផ្អោបជញ្ជាំងមានលំអដោយរាងបួនជ្រុងព្នាយត្រួតៗលើគ្នា នៅក្នុងនោះគេមានឆ្លាក់រូបមនុស្ស ។ ផ្តែលំអធ្វើអំពីថ្មភក់ពណ៌ក្រហមព្រឿងៗប្រកបដោយទងឈើបពា្ឈរទទឹងសាច់។ ហោជាងក៏ដូចខាងមុខ គឺមានគ្រោងជានាគ។ នៅលើផ្ទៃ គេធ្វើរូបចម្លាក់មនុស្សម្នាក់ មានដៃ៦ឈរពីមុខ ដៃស្តាំខាងលើកាន់គម្ពីរមួយ តែគេមិនអាចសនិ្នដ្ឋានពីអ្វី ដែលកាន់នៅដៃដទៃទៀតទេ ។ សក់ក្រងជាបំពង់មានរូបមនុស្សតូចមួយអង្គុយពីមុខលើថ្ងាស ។ នៅចុងជើងអ្នកបួងសួងមើលពីមុខលុតជង្គង់ដៃសំពះ ។
គោបុរៈខាងក្រោយ
ទ្វារមុខញកខាងត្បូង មានលក្ខណៈលំអដូចទ្វារខាងជើង រួមទាំងចម្លាក់ដែលបានរៀបរាប់ផង។ ក្បាច់ផ្តែរក៏ធ្វើអំពីថ្មភក់ពណ៌ក្រហម បានន័យថាជាថ្មមួយដែលគេប្រើដើម្បីបង្ហើយប្រាសាទ ។ នៅលើផ្ទៃហោជាង គេឆ្លាក់រូបមនុស្សម្នាក់មានដៃបួនឈរមើលពីមុខ ។ ដៃស្តាំខាងលើកាន់គម្ពីរ ក្រៅពីនេះកាន់របស់មើលមិនយល់ មានអ្នករាំ៥នាក់ព័ទ្ធពីក្រៅបណ្តែតខ្លួនលើពពក ។ មនុស្សពីរនាក់ខាងឆ្វេង ពីរនាក់ខាងស្តាំលុតជង្គង់ បែរមុខទៅរកមនុស្សខាងខ្នង ដែលសំពះ ។ នៅពីក្រោមរូបនេះ មានរូបអ្នកធ្វើសក្ការៈមួយជួរមើលពីមុខលុតជង្គង់ដៃសំពះ លាតសន្ធឹងទូទាំងទទឹងនៃជវា ។
ញកមុខខាងលិច ដែលភ្ជាប់ផ្ទាល់ទៅនឹងថែវជញ្ជាំងថ្មបាយក្រៀម ទ្វារលំអផ្នែកមុខនៃញកមុខ តភ្ជាប់ទៅប្រាសាទដោយជញ្ជាំងដែលទ្រដំបូលកោងជាយ៉ាបពីរ ។ ជញ្ជាំងទាំងនោះលំអជាក្បាច់ពុម្ពចង្អុលប្រាប់ក្បាច់គ្រឹះ ហើយត្រូវបញ្ចប់នៅកន្លែងដែលថែវជាប់គ្នាដោយតម្រឹមយ៉ាងសង្ហារដោយផ្កាឈូក ។
ជញ្ជាំងនីមួយៗក្នុងចន្លោះគ្រឹះ និងចែងជញ្ជាំងលំអដោយបង្អួចបញ្ឆោតមួយប្រកបដោយចម្រឹង ផ្នែកខាងមុខនេះមានរនាំងធ្លាក់១/៤នៃជញ្ជាំង ។រនាំងនេះហាក់ដូចសំពត់ធ្វើអំពីកប្បាស មានប៉ាក់ក្បាច់ក្បូរនៅជ្រុងនីមួយៗ លើសសរផ្អោបជញ្ជាំងជ្រុង មាននារីស្លៀកសំពត់វែងកាត់ស្រួចលើដើមទ្រូងទទេ ឈរពីមុខកាន់ផ្កា ។ ទ្វារក្នុងអាចទំនាក់ទំនងទៅប្រាសាទធំបាន គឺសុទ្ធតែលំហឥតលំអ ។
ជាន់ខាងលើនៃប្រាសាទរៀបចំតាមតួប្រាសាទខាងក្រោម ប៉ុន្តែញកមុខត្រូវបន្ថយទំហំ ។ ការតុបតែងទ្វារបញ្ឆោត ដែលត្រូវលំអញកមុខដែរនោះ គឺធ្វើមិនទាន់ហើយ ។ ដោយឡែកជវាបង្ហាញនូវតូបតូចៗនៃអ្នកបន់សក្ការៈខ្លះៗ ដែលមើលឃើញ ។ កំពូលប្រាសាទហាក់ដូចធ្វើមិនហើយ ឬក៏បាក់បាត់ទៅ ។ ផ្នែកខាងក្នុងនៃប្រាសាទតាមពិតគឺទទេ ។ រង្វង់ក្នុងរៀវលើគឺ មាន៤ជាន់ដដែល ។ រូបបដិមាធំមួយរាងក្រឡោតរឹងស្តូកវែងគ្មានសិល្បៈដាក់បពា្ឈរលើកំណល់កណ្តាលបន្ទប់តែមួយប៉ាយលើដីជុំបដិមា ឬលើល្វែងខាងក្រៅ ។
ក្បាច់ផ្តែរប្រាសាទតាព្រហ្មទន្លេបាទី ដែលបានដាច់ជាកំណាត់ៗនៅផ្ទាល់នឹងដីគួរឲ្យសង្វេគព្រលឹងដូនតាខ្មែរបានបន្សល់ទុកឲ្យកូនចៅជំនាន់ក្រោយ ដែលមិនបានថែរក្សាគង់វង្ស
២.អគារពាក់ព័ន្ធ : អគារពីរពាក់ព័ន្ធស្ថិតនៅក្នុងជ្រុងផ្នែកខាងកើតនៃជញ្ជាំងថែវ ។ អគារទាំងពីរធ្វើអំពីថ្មល្បាប់រាង៤ជ្រុងទ្រវែង ហើយបើកទៅទិសខាងលិច ។ អ័ក្សធំរបស់វាលាតស្របទៅអ័ក្សធំរបស់ប្រាសាទ ។ អគារប្រាសាទទាំងនេះត្រូវបានសាងសង់ជិតជាប់ទៅនឹងយ៉ខាងក្នុងថែវពីចំណុចនោះ ដែលគេបានទុកចន្លោះអគារ និងថែវនានា ទ្វារផ្លូវតូចចង្អៀតមួយ។ អគារទាំងពីរមានដំបូលរាងកោង ។ ទ្វារដែលបែរមុខទៅខាងលិចសុទ្ធមានញកខាងមុខបង្កើតបានជាលំហ ហើយទ្វារនៃលំហសុទ្ធប្រកបដោយក្បាច់លម្អធម្មតា ព័ទ្ធជុំវិញដោយថ្មភក់សសរស្តម្ភច្រើនជ្រុង និងផ្តែរលម្អនៃអគារជាប្រភេទផ្តែរប្រភេទទី៤ ។ ចំកណ្តាលគឺរូបព្រះអវលោកេស្វរៈឈរពេញកម្ពស់ផ្ទាំងចម្លាក់ ឈរបែរមុខចំ ហើយមានដៃ៤ ។ ដៃមួយក្នុងចំណោមដៃទាំងអស់កាន់ផ្គាំ ឬ(អង្គាំ) ដៃមួយទៀតកាន់ដំបងដៃ ទី៣.កាន់ប្រឡៈ ដៃទី៤.កាន់របស់មិនស្គាល់មួយ។នៅខាងស្តាំ និងខាងឆ្វេង គឺពុទ្ធសាសនិកជនពីរជួរជាអ្នកកំពុងធ្វើសក្ការៈបូជាព្រះពោធិសត្វត្រួតពីលើគ្នាពីមុខលុតជង្គង់ដៃសំពះ ។
ទិដ្ឋភាពរួមមើលពីក្រោយ
ផ្តែរលម្អនៃអគារខាងត្បូងឆៀងខាងកើតស្ថិតក្នុងប្រភេទផ្តែរទី៣ ផ្ទាំងចម្លាក់កណ្តាលលម្អដោយចម្លាក់ស្ត្រីឈរលើក្បាលអាសុររាហ៊ូមួយ ដែលទ្រលើដៃនូវរូបអាទិទេពទ្រង់អង្គុយហើយខាងស្តាំ និងខាងឆ្វេងមានចម្លាក់សាវកអង្គុយអត់ជង្គុង ដៃក្នុងឥរិយាបទសំពះ ។
៣.ផ្លូវច្រកក្នុងប្រាសាទ : ប្រាសាទទាំងនេះសាងនៅក្នុងរបងមួយរាងបួនជ្រុងទ្រវែងថែវធ្វើអំពីថ្មបាយក្រៀម ។ ទ្វារទាំងនោះមានដំបូលកោងចង្អៀតងងឹត ថែវត្រូវផ្តាច់ចេញពីគ្នានៅផ្នែកខាងមុខ ដោយគោបុរៈមួយ ដែលមានទ្វារចូលបី ។ គោបុរៈមួយៗមានបន្ទប់កណ្តាលមួយរាងស្ទើរបួនជ្រុងដែលមានពីខាងក្នុង និងពីខាងក្រៅនៃអគារញកមុខល្វែងក្រៅ និងបន្ទប់បណ្តោយពីរដែលបង្កើតជាផ្លូវចេញចូលបន្ទាប់បន្សំ ។ ថែវទាំងឡាយត្រូវចែកតាមរបៀបមិនធម្មតាទៅជាបន្ទប់ដែលមានទំហំប្លែកៗគ្នា រាងភ្លឺស្រឡះបន្តិច ប៉ុន្តែផ្នែកទាំងអស់ទទួលពន្លឺថ្ងៃបានតែផ្នែកកណ្តាល ។ ទីនេះក៏ដូចនៅភ្នំជីសូរ បន្ទប់មួយចំនួនធំ និងចូលបានក៏ដោយសារផ្លូវចូលមានរាងជាបង្អូច ដែលមានកម្ពស់ប្រមាណជា១ម៉ែត្រខ្ពស់ពីដី ផ្នែកខាងក្រៅក៏ដូចផ្នែកខាងក្នុងប្រាសាទ ។ ក្រៅពីនេះស្ថិតនៅតាមជ្រុងខាងត្បូងឆៀងខាងកើត និងជ្រុងខាងជើងឆៀងខាងកើតនឹងបើកចេញចូលបានក៏ដោយសារទ្វារចង្អៀតជាប្រហោងសម្រាប់បាញ់ ដែលចេញឆ្ពោះទៅក្នុងលំហស្ថានដ៏ចង្អៀតចង្អល់រវាងយ៉ខាងមុខនៃថែវ និងយ៉នៃអគារពាក់ព័ន្ធ ។ ការតុបតែងលម្អនៃយ៉នៃថែវទាំងនោះគឺឃើញមានតែក្បាច់ពុម្ពខ្លះៗនៅផ្នែកជាប់ដី នៅកន្លែងថែវដែលជាប់គ្នានឹងសំណង់ប្រាសាទ ។ គម្រោងទ្វារ និងមេបង្អួចត្រូវបានគេធ្វើទាំងប្លុកៗថ្មបាយក្រៀមដាក់ពីលើគ្នាដោយរនូតជាហូហែរ ។ ជួនកាលផ្តែរធ្វើពីសម្ភារៈតែមួយប៉ុន្តែត្រូវបានពង្រឹងតាមកន្លែងមួយ ។ ដោយសន្លឹកថ្មខ្មៅយកមកពីប្រាសាទជំនាន់មុនដែលបាត់បង់ទៅហើយ ។ អគារទាំងឡាយនោះសុទ្ធដំបូលកោងស្របទៅតាមលក្ខណៈធម្មតានៃគោបុរៈ និងថែវ ។ សំណង់ផ្នែកលើនៃគោបុរៈផ្នែកខាងក្រៅ គឺមានរាងជាសាច់ធីគ្មានជាន់ថ្នាក់ទេដូចលំនៅក្នុងចំណោមភាគច្រើននៃប្រាសាទអំពីថ្មបាយក្រៀម ។
ទិដ្ឋភាពរួមមើលពីចំហៀង
ប្រភេទមែនទែនគឺភ្ជាប់ទៅនឹងផ្លូវចូលខាងលិចដោយសំណង់តូចមួយអំពី ថ្មបាយក្រៀមដែលមានបន្ទប់បួនជ្រុងស្មើភ្ជាប់នឹងអគារញកមុខបួនមួយ គឺ ជាប់ទាក់ទងនឹងញកមុខនៃទ្វារចូលខាងក្នុងនៃគោបុរៈខាងលិចមួយទៀត ទៅញកមុខអគារ "ដេ" D នៃប្រាសាទ ហើយពីរទៀតគឺជាអគារល្វែងក្រៅខ្ពស់ទៅទិសខាងជើង និងខាងត្បូង ។
៤.របងក្រៅ : របងក្រៅរាងបួនជ្រុងវែង ត្រូវបានរៀបជាជញ្ជាំងថ្មបាយក្រៀមប្រហែលកម្ពស់៣ម៉ែត្រ ផ្តាច់តាមមុខទាំងបួនដោយទ្វារចូល ដែលទាក់ទងទៅផ្លូវចូលនៃគោបុរៈនៃរបងទី១ ។ ទ្វារចូលទាំងនោះសម័យនេះវាគ្រាន់តែប្រហោងឥតរាងតែប៉ុណ្ណោះ ។ ទ្វារទាំងនោះប្រហែលជារៀបចំឡើងសម្រាប់ជាទ្វារប្រាសាទ តែគ្មានអ្វីបញ្ជាក់បានថា ទ្វារចូលទាំងនោះត្រូវបានកសាងជំនាន់នោះទេ ។
នៅអគារ E មានដាំសសរបួនជ្រុងពីរតាមផ្ទាំងជញ្ជាំងកម្ពស់ប្រហែល ១,៨០ម៉ែត្រ ។ ផ្ទៃខាងលើរាងជាតុមានលកបង្អួចជ្រៅកាត់ចេញក្រឡាជាគុបរាងដូចៗគ្នា ។
នៅអគារ D គេឃើញមានបដិមាខ្លះៗខូចរេចរឹលដែលត្រូវបានបានប្រមូលផ្តុំ ។ រូបមួយកម្ពស់២ម៉ែត្រ មានរាងនៅល្អពិតមែន តែចម្លាក់រាងគគ្រាតហើយមិនសូវប្រណីត ។ គឺជារូបទេវីឈរមានដៃ៨ មុខមាត់សាមញ្ញ ភ្នែកបិទជើងធំមាំខ្លី ទេវៈនេះស្លៀកសំពត់ខ្លីមានខ្សែឆ្នូតឡើងដល់លើចង្កេះ ។ រូបនេះពាក់មួកដែលមានបំណែកស្រួចដែលជាថ្នក់ប្រភ្នួងសក់ ហើយស្លៀកពាក់ជាសម្លៀកបំពាក់ធ្វើការលើកកំពស់ឡើងលើ ។ មួកកន្តិបនឹងសំពត់នេះមានលម្អដោយផែនក្បាច់បណ្តោយពីរជួរ នៅលើជួរក្បាច់នេះមានឆ្លាក់ជារូបអប្សរតូចៗ អង្គុយបែរចំមុខដោយកាន់ដៃជាប់ៗគ្នា ។ រូបទេពអប្សរតូចមួយដូចគ្នាដែរតែរាងធំបន្តិចឆ្លាក់លើប្រភ្នួង សក់ម្នាក់ទៀតលើដើមទ្រូងចន្លោះ ដែលមានទឹកមុខស្រស់ប្រិមប្រិយគួរឲ្យបេតីណាស់ ។
ក្រៅពីនេះគេសង្កេតឃើញមានក្បាច់ផ្តែរធំៗពីរដែលស្ថិតនៅក្រោមដីនៅខាងមុខទ្វារចូល ឬគោបុរៈខាងលិច ។ ផ្តែរទាំង២ នេះវាពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការកូរសមុទ្រទឹកដោះនឹងរឿងព្រេងខ្មែរពីបុរាណ ៕F (ម.ត្រាណេ)
No comments:
Post a Comment