ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ជាព្រះមហាក្សត្រខ្មែរមួយព្រះអង្គដែលមានគុណបំណាច់យ៉ាងធំចំពោះប្រទេសជាតិ ដោយបានរំដោះទឹកដីឲ្យផុតពីការត្រួតត្រារបស់បរទេស ក្រៅពីព្រះអង្គទ្រង់ជាស្តេចសឹកសង្គ្រាម ព្រះអង្គក៏ជាព្រះរាជាខ្មែរមួយអង្គដែលកសាងសមិទ្ធិច្រើនជាងគេបំផុត ជាពិសេសគឺអង្គរទី៣ ឬអង្គរធំ។ សិលាចារឹកមួយនៅសាយហ្វុង (ទល់មុខវៀងចន្ទន៍ប្រទេសលាវ)ក៏បានបង្ហាញឲ្យឃើញថា ព្រះអង្គជាក្សត្រដែលបានផ្សព្វផ្សាយគុណធម៌ដល់ប្រជានុរាស្ត្រខ្លាំងណាស់ដែរ ដោយសារតែការខំប្រឹងប្រែង និងការយកចិត្តទុកដាក់របស់ព្រះអង្គចំពោះសេចក្តីសុខទុក្ខប្រជារាស្ត្រ ដោយព្រះអង្គយល់ឃើថា «ទុក្ខរបស់ព្រះអង្គគឺជាទុក្ខរបស់រាស្ត្រ ហើយខ្លាំងជាងការឈឺចាប់របស់ព្រះអង្គទៅទៀត»។នៅដើមសតវត្សរ៍ទី១៣ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ទឹកដីខ្មែរមានទំហំធំទូលំទូលាយជាងក្សត្រអង្គ ណាៗទាំងអស់។
ក្រោយពីព្រះនាងជ័យរាជទេវីសុគតទៅព្រះអង្គបានរៀបអភិសេកជាមួយព្រះនាង ឥន្ទ្រទេវី ដែលត្រូវជាបងបង្កើតរបស់ព្រះនាងជ័យរាជទេវី ។ ព្រះនាងឥន្ទ្រទេវីជាក្សត្រីយដើលសម្បូរដោយតម្រិះវិជ្ជាការត្រូវបានតែងតាំងជាសាស្ត្រាចារ្យក្នុងវត្តព្រះពុទ្ធសាសនាមួយ។
កិច្ចការជាដំបូងដែលត្រូវបំពេញជាបន្ទាន់នៅដើមរជ្ជការរបស់ព្រះអង្គ គ្រឹស្តសករាជ១១៨១ គឺការកសាងរាជធានីអង្គរធំ ដើម្បីជំនួសរាជធានីយសោធរៈបុរៈ ដែលត្រូវបានពួកចាមបំផ្លាញចោល។ ដើម្បីការពារទីក្រុងនេះ ព្រះអង្គបានកសាងកំផែងថ្មព័ទ្ធជុំវិញក្រុងដែលមានប្រវែង១២គីឡូម៉ែត្រ ។ នៅចំកណ្តាលរាជធានី ព្រះអង្គបានកសាងប្រាសាទបាយ័ន ដើម្បីទុកគោរពដល់ព្រះពុទ្ធសាសនា។
បាយ័នជាប្រាសាទភ្នំដែលកសាងនៅក្នុងរជ្ជកាលរបស់ព្រះអង្គនៅក្នុងកណ្តាលប្រាសាទមានតម្កល់ព្រះពុទ្ធបដិមាមួយព្រះអង្គដែលមានកម្ពស់ជិត៩ម៉ែត្រ ។ ត្រង់នេះសរឲ្យឃើញថា ព្រះអង្គមានទេពកោសល្យចេះសម្របសម្រួលអ្វីដែលជារបស់ចាស់(ប្រាសាទភ្នំ) ឲ្យទៅជារបស់ថ្មី (ពុទ្ធរាជ) ដើម្បីជាកម្លាំងចិត្តដល់ពួកព្រាហ្មណ៍ និងប្រជានុរាស្ត្ររបស់ព្រះអង្គ។
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ ជាក្សត្រមួយព្រះអង្គ ដែលមានជំនឿមុតមាំលើព្រះពុទ្ធសាសនា (លោកេស្វរៈ) បន្តអំពីព្រះបិតារបស់ព្រះអង្គ។
គេពុំបានដឹងថា តើព្រះអង្គសុគតនៅឆ្នាំណាទេ ព្រះអង្គបាត់ដំណឹងពីអង្គរនៅអំឡុងឆ្នាំ១២០២ និង ១២១៨។ ក្រៅពីស្តេចសឹកក៏ខ្លាំងពូកែនោះ ព្រះអង្គក៏ជាស្តេចដែលបានកសាងប្រាសាទច្រើនជាងគេបំផុត និងជាក្សត្រដែលបានផ្សព្វផ្សាយគុណធម៌ដល់ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយព្រះអង្គបានសាងមន្ទីរពេទ្យព្យាបាលរោគជាច្រើនពាសពេញនគរ។
ក្នុងវិស័យសំណង់ ក្រៅពីការកសាងរាជធានី (អង្គរធំ) ឬអង្គរទីបីនោះ ព្រះអង្គបានកសាងប្រាសាទព្រះខ័ន នៅឆ្នាំ១១៩១ សម្រាប់ជាទីរំលឹកដល់ព្រះវរបិតា, ប្រាសាទតាព្រហ្មនៅឆ្នាំ១១៨៦ សម្រាប់តម្កល់បរមរូបនៃព្រះវរមាតា និងរូបសម្តេចព្រះគ្រូ, ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ ដើម្បីថ្វាយឧទ្ទិសដល់ព្រះរាជបុត្ររបស់ព្រះអង្គ ព្រះនាមស្រិន្ទ្រកុមារ ដែលមានគុណចំពោះព្រះសាទយសោវរ្ម័នទី២ ក្នុងចម្បាំងជាមួយចាម និងជនក្បត់រាហូ។
នៅតំបន់អង្គរ ព្រះអង្គបានសាងប្រាសាទបន្ទាយក្តី ប្រាសាទនាគព័ន្ធ ប្រាសាទតាសោម ប្រាសាទក្រោលគោ ប្រាសាទបី ប្រាសាទតាព្រហ្ម ប្រាសាទចោមព្រះ (នៅសុរិន្ទស្រុកសៀម) ប្រាសាទសិង្គ (នៅកញ្ជនៈបុរី ស្រុកសៀម) ប្រាសាទកំផែងតូច (ស្រីស្លាកេត ស្រុកសៀម) ប្រាសាទនាងរាំ (នគររាជសីមា) ដែលជាមន្ទីរពេទ្យ។ ដើម្បីបុព្វហេតុផ្សះផ្សាជាតិ និងបង្រួបបង្រួមជាតិ ព្រះអង្គថែមទាំងជួសជុលឡើងវិញនូវប្រាសាទ ចាស់ៗ ដែលទ្រុឌទ្រោម ឬក៏បានសាងសង់នូវប្រាសាទថ្មី រចនាបទបាយ័ននៅលើគ្រឹះនៃទេវស្ថាន ចាស់ៗដូចជានៅប្រាសាទគោ នាខេត្តកំពង់ធំជាដើម ជាហេតុដែលនាំឲ្យគេឃើញនៅមាត់ទ្វារនៃប្រាសាទគោនេះ ដែលបានសាងឡើងដោយព្រហស្ថរបស់ព្រះអង្គ នូវវត្តមាននៃក្បាច់ផ្តែរនាសតវត្សរ៍ទី៧ ដែលជារចនាបថសម្បូរណ៍ព្រៃគុក។
ប្រាសាទនីមួយៗ មានវត្ថុប្រើប្រាស់ដ៏មានតម្លៃជាច្រើនដូចជា នៅប្រាសាទតាព្រហ្ម មានចានមាសមួយគុក ដែលមានទម្ងន់ ជាងប្រាំរយគីឡូក្រាម ចានប្រាក់ចំនួន៣៥ គ្រាប់គុចំនួន៤០៦២០គ្រាប់ ត្បូងចំនួន៤៥៤០គ្រាប់ ផ្តិលមាស រនាំងពីស្រុកចិនចំនួន៨៧៦ ក្លស់ចំនួន៥២៣ និងគ្រែសូត្រចំនួន៥១២។
ដើម្បីការពារ និងថែរក្សាប្រសាទទាំងអស់នេះ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧បានបង្កើតឲ្យមានភូមិចំណុះជាច្រើន និងចាត់ឲ្យមានរៀបចំកិច្ចការរដ្ឋបាល និងបុគ្គលិកប្រចាំការជាច្រើននាក់ទៀត ដូចជាមានអធិការ មានអ្នកចាំគាល់បម្រើ និងមានស្រីរបាំផង។
ក្រៅពីការកសាងប្រាសាទ ព្រះអង្គបានយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះប្រជានុរាស្ត្រ ដោយបានសាងសាលាសំណាក់១២១សម្រាប់អ្នកដំណើរវត្តអារាមសម្រាប់ទុកទទួលនិស្សិត សាសនិកជនឲ្យចូលរៀនវិជ្ជា ផ្សេងៗ។
ក្រៅពីព្រះអង្គរៀបចំឲ្យមានក្រសួងសុខាភិបាលដោយបង្កើតឲ្យមានមន្ទីរពេទ្យចំនួន១០២នៅពាសពេញនគរ មានបុគ្គលិក មានគ្រូពេទ្យ បង្កើតឲ្យមានគ្រឿងបរិភោគ និងមានឱសថគ្រប់យ៉ាង មនុស្សគ្រប់វណ្ណៈអាចចូលព្យាបាលបាននៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យដូចគ្នា។
ក្នុងមួយឆ្នាំៗ ក្រសួងសុខាភិបាលរបស់ព្រះអង្គបានចាយវាយស្រូវអង្ករអស់១១.១៩២តោន ល្ងអស់២.១២៤គីឡូក្រាម ក្រវាញ ១០៥គីឡូ ខ្លឹមចន្ទន៍៣.៤០២គីឡូក្រាម ថ្នាំគ្រុន៤.០០០គ្រាប់ ថ្នាំប្ញសដូងបាត១.៩៦០ប្រអប់។
ក្រៅពីនេះឃ្លាំងព្រះរាជទ្រព្យបានបើកឲ្យនូវវត្ថុធាតុដើមសម្រាប់ផ្សំឱសថ ដូចជាទឹកឃ្មុំ សាប៊ូ ទឹកដោះ ប្រេង ក្រមួន ជាដើម ចំនួនបីលើកក្នុងមួយឆ្នាំៗ។
ក្រោយពេលដែលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ សុគតទៅ សំណង់ប្រាសាទនានាត្រូវបានបញ្ឈប់ប៉ុន្តែអានុភាពរបស់ខ្មែរនៅតែរុងរឿងនៅឡើយរហូតដល់ចុងសតវត្សរ៍ទី១៣ មុនការបាក់បែកមហានគរខ្មែរដោយសារភ្លើងសង្គ្រាមវាតទីនិយម។
ដោយ៖ ជ័យ ចេស្តារ
ក្រោយពីព្រះនាងជ័យរាជទេវីសុគតទៅព្រះអង្គបានរៀបអភិសេកជាមួយព្រះនាង ឥន្ទ្រទេវី ដែលត្រូវជាបងបង្កើតរបស់ព្រះនាងជ័យរាជទេវី ។ ព្រះនាងឥន្ទ្រទេវីជាក្សត្រីយដើលសម្បូរដោយតម្រិះវិជ្ជាការត្រូវបានតែងតាំងជាសាស្ត្រាចារ្យក្នុងវត្តព្រះពុទ្ធសាសនាមួយ។
កិច្ចការជាដំបូងដែលត្រូវបំពេញជាបន្ទាន់នៅដើមរជ្ជការរបស់ព្រះអង្គ គ្រឹស្តសករាជ១១៨១ គឺការកសាងរាជធានីអង្គរធំ ដើម្បីជំនួសរាជធានីយសោធរៈបុរៈ ដែលត្រូវបានពួកចាមបំផ្លាញចោល។ ដើម្បីការពារទីក្រុងនេះ ព្រះអង្គបានកសាងកំផែងថ្មព័ទ្ធជុំវិញក្រុងដែលមានប្រវែង១២គីឡូម៉ែត្រ ។ នៅចំកណ្តាលរាជធានី ព្រះអង្គបានកសាងប្រាសាទបាយ័ន ដើម្បីទុកគោរពដល់ព្រះពុទ្ធសាសនា។
បាយ័នជាប្រាសាទភ្នំដែលកសាងនៅក្នុងរជ្ជកាលរបស់ព្រះអង្គនៅក្នុងកណ្តាលប្រាសាទមានតម្កល់ព្រះពុទ្ធបដិមាមួយព្រះអង្គដែលមានកម្ពស់ជិត៩ម៉ែត្រ ។ ត្រង់នេះសរឲ្យឃើញថា ព្រះអង្គមានទេពកោសល្យចេះសម្របសម្រួលអ្វីដែលជារបស់ចាស់(ប្រាសាទភ្នំ) ឲ្យទៅជារបស់ថ្មី (ពុទ្ធរាជ) ដើម្បីជាកម្លាំងចិត្តដល់ពួកព្រាហ្មណ៍ និងប្រជានុរាស្ត្ររបស់ព្រះអង្គ។
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ ជាក្សត្រមួយព្រះអង្គ ដែលមានជំនឿមុតមាំលើព្រះពុទ្ធសាសនា (លោកេស្វរៈ) បន្តអំពីព្រះបិតារបស់ព្រះអង្គ។
គេពុំបានដឹងថា តើព្រះអង្គសុគតនៅឆ្នាំណាទេ ព្រះអង្គបាត់ដំណឹងពីអង្គរនៅអំឡុងឆ្នាំ១២០២ និង ១២១៨។ ក្រៅពីស្តេចសឹកក៏ខ្លាំងពូកែនោះ ព្រះអង្គក៏ជាស្តេចដែលបានកសាងប្រាសាទច្រើនជាងគេបំផុត និងជាក្សត្រដែលបានផ្សព្វផ្សាយគុណធម៌ដល់ប្រជានុរាស្ត្រ ដោយព្រះអង្គបានសាងមន្ទីរពេទ្យព្យាបាលរោគជាច្រើនពាសពេញនគរ។
ក្នុងវិស័យសំណង់ ក្រៅពីការកសាងរាជធានី (អង្គរធំ) ឬអង្គរទីបីនោះ ព្រះអង្គបានកសាងប្រាសាទព្រះខ័ន នៅឆ្នាំ១១៩១ សម្រាប់ជាទីរំលឹកដល់ព្រះវរបិតា, ប្រាសាទតាព្រហ្មនៅឆ្នាំ១១៨៦ សម្រាប់តម្កល់បរមរូបនៃព្រះវរមាតា និងរូបសម្តេចព្រះគ្រូ, ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ ដើម្បីថ្វាយឧទ្ទិសដល់ព្រះរាជបុត្ររបស់ព្រះអង្គ ព្រះនាមស្រិន្ទ្រកុមារ ដែលមានគុណចំពោះព្រះសាទយសោវរ្ម័នទី២ ក្នុងចម្បាំងជាមួយចាម និងជនក្បត់រាហូ។
នៅតំបន់អង្គរ ព្រះអង្គបានសាងប្រាសាទបន្ទាយក្តី ប្រាសាទនាគព័ន្ធ ប្រាសាទតាសោម ប្រាសាទក្រោលគោ ប្រាសាទបី ប្រាសាទតាព្រហ្ម ប្រាសាទចោមព្រះ (នៅសុរិន្ទស្រុកសៀម) ប្រាសាទសិង្គ (នៅកញ្ជនៈបុរី ស្រុកសៀម) ប្រាសាទកំផែងតូច (ស្រីស្លាកេត ស្រុកសៀម) ប្រាសាទនាងរាំ (នគររាជសីមា) ដែលជាមន្ទីរពេទ្យ។ ដើម្បីបុព្វហេតុផ្សះផ្សាជាតិ និងបង្រួបបង្រួមជាតិ ព្រះអង្គថែមទាំងជួសជុលឡើងវិញនូវប្រាសាទ ចាស់ៗ ដែលទ្រុឌទ្រោម ឬក៏បានសាងសង់នូវប្រាសាទថ្មី រចនាបទបាយ័ននៅលើគ្រឹះនៃទេវស្ថាន ចាស់ៗដូចជានៅប្រាសាទគោ នាខេត្តកំពង់ធំជាដើម ជាហេតុដែលនាំឲ្យគេឃើញនៅមាត់ទ្វារនៃប្រាសាទគោនេះ ដែលបានសាងឡើងដោយព្រហស្ថរបស់ព្រះអង្គ នូវវត្តមាននៃក្បាច់ផ្តែរនាសតវត្សរ៍ទី៧ ដែលជារចនាបថសម្បូរណ៍ព្រៃគុក។
ប្រាសាទនីមួយៗ មានវត្ថុប្រើប្រាស់ដ៏មានតម្លៃជាច្រើនដូចជា នៅប្រាសាទតាព្រហ្ម មានចានមាសមួយគុក ដែលមានទម្ងន់ ជាងប្រាំរយគីឡូក្រាម ចានប្រាក់ចំនួន៣៥ គ្រាប់គុចំនួន៤០៦២០គ្រាប់ ត្បូងចំនួន៤៥៤០គ្រាប់ ផ្តិលមាស រនាំងពីស្រុកចិនចំនួន៨៧៦ ក្លស់ចំនួន៥២៣ និងគ្រែសូត្រចំនួន៥១២។
ដើម្បីការពារ និងថែរក្សាប្រសាទទាំងអស់នេះ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧បានបង្កើតឲ្យមានភូមិចំណុះជាច្រើន និងចាត់ឲ្យមានរៀបចំកិច្ចការរដ្ឋបាល និងបុគ្គលិកប្រចាំការជាច្រើននាក់ទៀត ដូចជាមានអធិការ មានអ្នកចាំគាល់បម្រើ និងមានស្រីរបាំផង។
ក្រៅពីការកសាងប្រាសាទ ព្រះអង្គបានយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះប្រជានុរាស្ត្រ ដោយបានសាងសាលាសំណាក់១២១សម្រាប់អ្នកដំណើរវត្តអារាមសម្រាប់ទុកទទួលនិស្សិត សាសនិកជនឲ្យចូលរៀនវិជ្ជា ផ្សេងៗ។
ក្រៅពីព្រះអង្គរៀបចំឲ្យមានក្រសួងសុខាភិបាលដោយបង្កើតឲ្យមានមន្ទីរពេទ្យចំនួន១០២នៅពាសពេញនគរ មានបុគ្គលិក មានគ្រូពេទ្យ បង្កើតឲ្យមានគ្រឿងបរិភោគ និងមានឱសថគ្រប់យ៉ាង មនុស្សគ្រប់វណ្ណៈអាចចូលព្យាបាលបាននៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យដូចគ្នា។
ក្នុងមួយឆ្នាំៗ ក្រសួងសុខាភិបាលរបស់ព្រះអង្គបានចាយវាយស្រូវអង្ករអស់១១.១៩២តោន ល្ងអស់២.១២៤គីឡូក្រាម ក្រវាញ ១០៥គីឡូ ខ្លឹមចន្ទន៍៣.៤០២គីឡូក្រាម ថ្នាំគ្រុន៤.០០០គ្រាប់ ថ្នាំប្ញសដូងបាត១.៩៦០ប្រអប់។
ក្រៅពីនេះឃ្លាំងព្រះរាជទ្រព្យបានបើកឲ្យនូវវត្ថុធាតុដើមសម្រាប់ផ្សំឱសថ ដូចជាទឹកឃ្មុំ សាប៊ូ ទឹកដោះ ប្រេង ក្រមួន ជាដើម ចំនួនបីលើកក្នុងមួយឆ្នាំៗ។
ក្រោយពេលដែលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ សុគតទៅ សំណង់ប្រាសាទនានាត្រូវបានបញ្ឈប់ប៉ុន្តែអានុភាពរបស់ខ្មែរនៅតែរុងរឿងនៅឡើយរហូតដល់ចុងសតវត្សរ៍ទី១៣ មុនការបាក់បែកមហានគរខ្មែរដោយសារភ្លើងសង្គ្រាមវាតទីនិយម។
ដោយ៖ ជ័យ ចេស្តារ
No comments:
Post a Comment